ဒီမိုကေရစီျပဳျပင္ေျပာင္းလဲေရးႏွင့္ အမ်ားျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈမီဒီယာ(၄)

အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာေ ကာင္စီ

အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ၏ လြတ္လပ္မႈကို ထိန္းသိမ္း ေပးသည့္ စနစ္ တစ္ခုမွာ သီးျခား လြတ္လပ္သည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီျဖင့္ ေစာင့္ၾကည့္ ထိန္းေက်ာင္း ေပးျခင္း ျဖစ္သည္။ အစိုးရပိုင္ မီဒီယာ မ်ားသည္ ျပည္သူ႕ ဘ႑ာ ေငြျဖင့္ လုပ္ငန္းမ်ားေ ဆာင္ရြက္ သည္မွာ မွန္ေသာ္လည္း ၎တို႕ကို အစိုးရ ၀န္ၾကီးဌာန လက္ေအာက္ခံ အဖြဲ႕အစည္း အျဖစ္ ဖြဲ႕စည္း ထားျခင္း ျဖစ္သည့္ အတြက္ စီမံခန္႕ခြဲေရး ကိစၥ မ်ားတြင္ အစိုးရမွ ၀င္ေရာက္ ၾကီးၾကပ္ ႏုိင္ေပသည္။

အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မ ႈမီဒီယာမွာမူ အစိုးရ အာေဘာ္ မဟုတ္ဘဲ ႏုိ္င္ငံသား မ်ား၏ အသံ (Voice of the Nation) ၊ ေျပာေရး ဆိုခြင့္ ကင္းမဲ့ ေနသူမ်ား၏ အသံ (Voice of the Voiceless) ျဖစ္ရာ ဘ႑ာေရး လြတ္လပ္ခြင့္ ရိွရန္ လိုအပ္ သကဲ့သို႕ လြတ္လပ္စြာ စီမံ ခန္႕ခြဲခြင့္ ရိွရန္လည္း လိုအပ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ႏုိ္င္ငံတကာ စံႏႈန္းမ်ားအရ အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာကို သီးျခား လြတ္လပ္သည့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေ ကာင္စီ ( Governing Body or supervisory council ) မွ ႀကီးၾကပ္ၿပီး ၎၏ ေအာက္တြင္ အမႈေဆာင္အဖြဲ႕ ( Executive Body or Management Board ) က ေန႕စဥ္ လုပ္ငန္းေ ဆာင္တာမ်ားကို စီမံ ခန္႕ခြဲ လုပ္ေဆာင္ရန္ သတ္မွတ္ ထားပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း ၿဗိတိန္ ႏုိ္င္ငံမွ  BBC ကို BBC Trust   က လည္းေကာင္း၊ ၾသစေတးလ် ႏုိင္ငံတြင္ ABC ကို ABC Board of Directors မွ လည္းေကာင္း၊ ျပင္သစ္ ႏုိင္ငံမွာ အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ မ်ားကို ရုပ္သံလႊင့္ ေကာင္စီ (CAS) က လည္းေကာင္း၊ ထုိင္း ႏုိင္ငံမွာ Thai PBS ကို PBS Board of Governors ျဖင့္ လည္းေကာင္း စီမံခန္႕ခြဲ လုပ္ေဆာင္ သည္ကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။ ဥေရာပ ႏုိင္ငံမ်ား အတြက္ ဥေရာပ ေကာင္စီက အၾကံ ျပဳထားသည့္ အမ်ားျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ အုပ္ခ်ဳပ္မႈ ပံုစံကို ေအာက္ပါ အတုိင္း ေတြ႕ရိွ ရပါသည္-

အမ်ားျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ၏ လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ ခြင့္ကို ထိန္းသိမ္း ႏုိင္ရန္ အတြက္ ေကာင္စီ ဖြဲ႕စည္း ရာတြင္ ေအာက္ပါ အခ်က္မ်ားကို လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ ရမည္ ျဖစ္သည္-

(က)	ေကာင္စီ၏ သီးျခား လြတ္လပ္စြာ လုပ္ေဆာင္ ပိုင္ခြင့္ကို ဥပေဒျဖင့္ အကာအကြယ္ ေပးျခင္း။
(ခ)	ေကာင္စီ ၀င္မ်ား ခန္႕ထား ရာတြင္ ပြင့္လင္း ျမင္သာမႈ ရိွျပီး ျပည္သူမ်ား ပါ၀င္ အၾကံျပဳႏုိင္ ျခင္း။
(ဂ)	ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး အက်ိဳး စီးပြား မ်ားမွ ကင္းလြတ္ျပီး သက္ဆုိင္ရာ ဘာသာရပ္ နယ္ပယ္ အလိုက္ ထူးခၽြန္သူ မ်ားကို ေရြးခ်ယ္ တာ၀န္ ေပးျခင္း။
(ဃ)	ေကာင္စီ ၏ တာ၀န္ ခံမႈကို ဥပေဒျဖင့္ သတ္မွတ္ ေပးထားျခင္း။

အဖြဲ႕၀င္ ၄၇ ႏုိင္ငံပါ၀င္ေသာ ဥေရာပ ေကာင္စီ ( Council of Europe ) က ထုတ္ျပန္ ထားသည့္ Public Service Media Governance စံမ်ားတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ သည္ အမႈေဆာင္ အဖြဲ႕၏ ေန႕စဥ္ လုပ္ငန္း ေဆာင္ရြက္ မႈမ်ား၊ အယ္ဒီတာ မူဝါဒ မ်ားကို ၀င္ေရာက္ စြက္ဖက္ရန္ မဟုတ္ေၾကာင္း၊ အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ အတြက္ လိုအပ္သည့္ မူဝါဒမ်ား၊ ရည္မွန္း ခ်က္မ်ား ကို သတ္မွတ္ ေပးျပီး စြမ္းေဆာင္ ႏုိင္မႈကို အကဲျဖတ္ ရန္သာ ျဖစ္ေၾကာင္း၊ ထိုကဲ့သို႕ ပိုင္းျခား ထားမႈကို အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ ဆုိင္ရာဥပေဒတြင္ တိက်စြာ ထည့္သြင္း ျပ႒ာန္းရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ထားသည္ ကိုေတြ႕ရပါသည္။ အဆိုပါ စံမ်ား၌ပင္ ႏုိင္ငံအလိုက္ မိမိတို႕ အေျခအေနႏွင့္ လိုက္ေလ်ာ ညီေထြရိွသည့္ ေကာင္စီ၀င္ ခန္႕ထားမႈ စနစ္ကို က်င့္သံုး ႏုိင္ေၾကာင္း၊ မည္သည့္ စနစ္ကို က်င့္သံုးသည္ ျဖစ္ေစ ပြင့္လင္း ျမင္သာမႈ၊ ျပည္သူ လူထု ပါ၀င္ အၾကံျပဳႏုိင္မႈ၊ ေကာင္စီ၀င္ ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ မိမိတို႕ လူ႕အဖြဲ႕အစည္း အတြင္းရိွ မတူ ကြဲျပားမႈမ်ားကို ထင္ဟပ္ ႏုိင္ရန္အတြက္ အလႊာ အားလံုး၊ အုပ္စုအားလံုး၏ သေဘာထား မ်ားကို ကိုယ္စားျပဳ ႏုိင္သူမ်ား ပါ၀င္မႈ စသည့္ အခ်က္မ်ားႏွင့္ ျပည့္စံုရန္ လိုအပ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ထားသည္ ကိုလည္း ေလ့လာ ေတြ႕ရိွရ ပါသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ လည္း ၿဗိတိန္ ႏုိင္ငံတြင္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီျဖစ္သည့္ BBC Trust ကို အဖြဲ႕၀င္ ၁၂ ဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းျပီး အဖြဲ႕၀င္မ်ားကို အစိုးရအ ဖြဲ႕၏ ေထာက္ခံခ်က္ ျဖင့္ ဘုရင္မက ခန္႕အပ္ တာ၀န္ ေပးသည္ကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။ ေကာင္စီ၀င္ ျဖစ္လိုသူမ်ား အေနျဖင့္ မိမိကိုယ္တုိင္ ေလွ်ာက္ထား ရျပီး အစိုးရအဖြဲ႕က Norlan Principles အရ ေရြးခ်ယ္ ခန္႕အပ္ ပါသည္။ ထိုသုိ႕ ခန္႕အပ္ ရာတြင္ ယူႏုိက္တက္ ကင္းဒမ္း အျဖစ္ စုေပါင္း ဖြဲ႕စည္း ထားသည့္ အဂၤလန္၊ ေ၀လ ျပည္နယ္၊ စေကာ့ တလန္ႏွင့္ ေျမာက္ အုိင္ယာလန္ တို႕မွ ကိုယ္စားလွယ္မ်ား ပါ၀င္ရန္ သတ္မွတ္ ထားပါသည္။

ျပင္သစ္ ႏုိင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ ျဖစ္သည့္ CAS ကို အဖြဲ႕၀င္ ကိုးဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း ထားျပီး သမၼတက သံုးဦး၊ အထက္ လႊတ္ေတာ္က သံုးဦး ႏွင့္ ေအာက္ လႊတ္ေတာ္က သံုးဦး ေရြးခ်ယ္ ခန္႕အပ္ ပါသည္။ စပိန္ ႏုိင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ ကိုမူ အဖြဲ႕၀င္ ၁၂ ဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း ထားၿပီးေ အာက္ လႊတ္ေတာ္က ၈ ဦး၊ အထက္ လႊတ္ေတာ္က ၄ ဦး ေရြးခ်ယ္ ပါသည္။ အဖြဲ႕၀င္မ်ား ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ သက္ဆုိင္ရာ လႊတ္ေတာ္၏ ကိုယ္စားလွယ္ သံုးပံုႏ ွစ္ပံုက ေထာက္ခံရန္ လိုအပ္ ပါသည္။

ပိုလန္ႏုိင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီကို အဖြဲ႕၀င္ ငါးဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း ထားၿပီး ေအာက္လႊတ္ေတာ္ က ႏွစ္ဦး၊ အထက္ လႊတ္ေတာ္က တစ္ဦးႏွင့္ သမၼတက ႏွစ္ဦး ေရြးခ်ယ္ ခန္႕အပ္ ပါသည္။ ဒိန္မတ္ ႏုိင္ငံ၏ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီကို အဖြဲ႕၀င္ ဆယ္ဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းျပီး လႊတ္ေတာ္က ၆ ဦး၊ ယဥ္ေက်းမႈ ၀န္ၾကီး ဌာန က သံုးဦးႏွင့္ အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ ၀န္ထမ္းမ်ားက တစ္ဦး ေရြးခ်ယ္ ခန္႕အပ္ ပါသည္။

အိမ္နီးခ်င္း ထုိင္းႏုိင္ငံ၏ အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ ဆို္င္ရာ မူဝါဒ ေကာ္မတီ ကိုမူ အဖြဲ႕၀င္ ကိုးဦး ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းၿပီး အစိုးရအဖြဲ႕ ဖြဲ႕စည္း ေပးသည့္ ေရြးခ်ယ္ေရး ေကာ္မရွင္ ကေရြးခ်ယ္ ေပးပါသည္။ ထုိသို႕ ေရြးခ်ယ္ ရာတြင္ လူထု အေျချပဳ အဖြဲ႕ အစည္းမ်ား အတြင္းမွ ေလးဦး၊ စီမံ ခန္႕ခြဲမႈ ဆုိင္ရာ ကၽြမ္းက်င္ သူမ်ား အတြင္းမွ သံုးဦးနွင့္ မီဒီယာ ကၽြမ္းက်င္သူ ႏွစ္ဦး ပါ၀င္ေစရန္ သတ္မွတ္ ထားပါသည္။

မိမိတို႕ နုိင္ငံ၏ အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာေ ကာင္စီကုိ ေရြးခ်ယ္ ရာတြင္ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒပါ မ႑ိဳင္ သံုးခု အျပန္အလွန္ ထိန္းေက်ာင္းသည့္ အႏွစ္ သာရကို ထင္ဟပ္ေ စရန္ အတြက္  အဖြဲ႕၀င္ ၁၅ ဦးျဖင့္ ဖြဲ႕စည္း မည္ ျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံေတာ္ သမၼတက ငါးဦး၊ ျပည္သူ႕လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌက ငါးဦး၊ အမ်ိဳးသား လႊတ္ေတာ္ ဥကၠဌက ငါးဦး ေရြးခ်ယ္ ခန္႕အပ္ ရမည္ ျဖစ္ပါသည္။  ေကာင္စီ၀င္ အျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ ရာတြင္ ႏုိင္ငံ၀န္ထမ္း၊ အစိုးရ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခု ခုတြင္ ခန္႕အပ္ တာ၀န္ေပး ခံရသူ၊ ႏုိင္ငံေရး ပါတီ၀ န္ထမ္း သို႕မဟုတ္ တရား၀င္ ရာထူး တာ၀န္ တစ္ခုခု ရယူထားသူ၊ မီဒီယာ လုပ္ငန္းကေန တုိက္ရိုက္ ျဖစ္ေစ၊ သြယ္ဝိုက္ ျဖစ္ေစ အက်ိဳး အျမတ္ သို႕မဟုတ္ ေငြေၾကး ရရိွသူမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ျခင္း မျပဳရန္ သတ္မွတ္ ထားပါသည္။ ထို႕ျပင္ ၾကီးေလးေသာ ရာဇ၀တ္မႈ သို႕မဟုတ္ အက်င့္ စာရိတၳ ပ်က္ျပားမႈႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး တရားရံုး တစ္ခုခုမွ အျပစ္ေပးျခင္း ခံခဲ့ရသူ ကိုလည္း ခန္႕အပ္ျခင္း မျပဳဖို႕ သတ္မွတ္ထား ပါသည္။

ထိုျပင္ ေကာင္စီ၀င္ ခန္႕ထားရာတြင္ စြမ္းေဆာင္ရည္ ကြဲျပား ျခားနားေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ား၊ လူထု အဖြဲ႕အစည္း ၀င္မ်ား၊ တုိင္းရင္းသားမ်ား၊ အမ်ိဳး သမီးႏွင့္ လူငယ္မ်ား၊ ပညာရွင္မ်ား စသည္ျဖင့္ ကြဲျပား ျခားနားေသာ အုပ္စုမ်ားမွ ေရြးခ်ယ္ရန္ သတ္မွတ္ ထားသည့္ အျပင္ ေကာင္စီ၀င္အျဖစ္ လ်ာထား သူမ်ား ကို ျပည္သူ လူထုက ေ၀ဖန္ အၾကံျပဳ ႏုိင္ရန္ အတြက္လည္း ၾကိဳတင္ ထုတ္ျပန္ ေၾကညာ ေပးရမည္ဟု သတ္မွတ္ ထားပါသည္။

အလားတူပင္ အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ ေကာင္စီ၏ လြတ္လပ္မႈကို ကာကြယ္ရန္ အတြက္ ေကာင္စီ၀င္ တစ္ဦးကို ေကာင္စီ၀င္ အတြက္ သတ္မွတ္ ထားေသာ အရည္အခ်င္း ပ်က္ယြင္းျခင္း၊ တာ၀န္ ထမ္းေဆာင္စဥ္ ကာလ တြင္ တရားရံုးမွ ျပစ္ဒဏ္ စီရင္ ခံရျခင္း၊ ေကာင္စီ၀င္ သံုးပံုႏွစ္ပံုက တာ၀န္မွ ရပ္စဲရန္ ေထာက္ခံ တင္ျပျခင္းႏွင့္ အေၾကာင္း တစ္ခုခုေၾကာင့္ ငါးလထက္ ပိုျပီး တာ၀န္ထမ္း ေဆာင္ရန္ ပ်က္ကြက္ျခင္း ဆိုသည့္ အခ်က္မ်ား ေၾကာင့္သာ တာ၀န္မွ ရပ္စဲ ႏုိင္ေၾကာင္း ျပ႒ာန္း ထားပါသည္။

ဥပေဒၾကမ္းပါ အမ်ား ျပည္သူ ၀န္ေဆာင္မႈ မီဒီယာ ေကာင္စီ ဖြဲ႕စည္းမႈကိုေ လ့လာပါက ဥေရာပ ေကာင္စီ ( Council of Europe ) က ထုတ္ျပန္ ထားသည့္ Public Service Media Governance  ဆိုင္ရာ စံႏႈန္းမ်ားႏွင့္ အညီ ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရိွရမည္ ျဖစ္ပါသည္။

(ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္)

ဗညားေအာင္