ေရြးေကာက္ပြဲႏွင့္ စတုတၳ မ႑ိဳင္ တာ၀န္

ဒီမိုကေရစီ စနစ္၏ အဓိက လကၡဏာ တစ္ရပ္မွာ ကာလ အပိုင္းအျခား သတ္မွတ္ျပီး ပံုမွန္က်င္းပ သည့္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား ျဖစ္သည္။ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ားတြင္ ျပည္သူတို႕က ပါတီမ်ား၊ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ား၏ အတိတ္က လုပ္ေဆာင္ ခ်က္မ်ား၊ ေရွ႕ဆက္ အေကာင္အထည္ ေဖာ္မည့္ မူ၀ါဒမ်ားကို မွတ္ေက်ာက္တင္ ဆန္းစစ္ ၾကသည္။ ဒါေတြကို မူတည္ၿပီး ေရြးခ်ယ္မႈျပဳၾကသည္။ ထိုကဲ့သို႕ ျပည္သူေတြ၊ မဲဆႏၵရွင္ ေတြက မွန္ကန္စြာ ေရြးခ်ယ္ ဆံုးျဖတ္ ႏုိင္ဖို႕ အတြက္ သတင္း အခ်က္အလက္ ေတြ လိုသည္။ ထို သတင္း အခ်က္အလက္မ်ား ကို ျဖည့္ဆည္း ေပးႏုိ္င္သည္က သတင္း မီဒီယာမ်ား ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း ဒီမိုကေရစီစ နစ္၏ ေနာက္ထပ္ လကၡဏာ တစ္ရပ္အျဖစ္ သတင္း လြတ္လပ္ခြင့္ကို သတ္မွတ္ထား ျခင္းျဖစ္သည္။

ဘက္မလိုက္တဲ့ မီဒီယာ

ေရြးေကာက္ပြဲ နီးၿပီ ဆိုသည္ႏွင့္ ျပည္သူေတြ သိခ်င္ေသာ အေၾကာင္းအရာ မ်ားကို ေယ်ဘူယ် အားျဖင့္ သံုမ်ိဳး ခြဲျခား ႏုိင္သည္။ ပထမတစ္ခု ပါတီနဲ႕ ကို္ယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ား အေၾကာင္း ျဖစ္သည္။ ဒုတိယတစ္ခုက လက္ရိွ အခ်ိန္တြင္ ျပည္သူေတြ အတြက္ အေရးအၾကီးဆံုး မူ၀ါဒ ဆိုင္ရာ ျပႆနာ မ်ားႏွင့္ ထုိျပႆနာမ်ား အေပၚ ပါတီႏွင့္ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ား၏ သေဘာထား ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုး တစ္ခု ကေတာ့ မဲေပးပံု၊ မဲေပးနည္းႏွင့္ ေဆာင္ရန္၊ ေရွာင္ရန္ ေတြျဖစ္သည္။

ထိုသတင္းေတြကို ေပးႏုိင္ဖို႕ အတြက္ လြတ္လပ္ေသာ သတင္း မီဒီယာရိွရမည္။ ထိုသတင္း မီဒီယာ သည္ လြတ္လပ္ ရံုမွ်သာမက ယံုၾကည္ စိတ္ခ်ရေသာ မီဒီယာ ျဖစ္ဖို႕လည္း လိုသည္။ ဒါမွသာ မဲဆႏၵ ရွင္မ်ားက ဘယ္သူကို ဘယ္လို ေရြးရမည္ကို မွန္မွန္ ကန္ကန္ ဆံုးျဖတ္ ႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႕ ယံုၾကည္ စိတ္ခ် ရသည့္ သတင္း အခ်က္အလက္မ်ား ေပးနို္င္ရန္ အတြက္ မီဒီယာမ်ားသည့္ တိက်ျခင္း (Accuracy)၊ ဘက္မလိုက္ျခင္း  (mpartiality) ၊ တာ၀န္ယူ တတ္ျခင္း  (Responsibility) တို႕ႏွင့္ ျပည့္စံု ရေပမည္။ ထို႕အတူ ပုဂၢိဳလ္ေရးအရ အပုတ္ခ် ေရးသား ျခင္း (Defamatory) ၊ ခိုင္မာမႈ ကို မစိစစ္ပဲ ေရးသား မိျခင္း၊ ( Derivative) ၊ နစ္နာေအာင္ ရည္ရြယ္ ေရးသားျခင္း၊( Malicious )၊ အဂတိ လို္က္စားျခင္း ( Corrupt ) တို႕ကိုလည္း ေရွာင္က်ဥ္ရန္ လိုအပ္ေပသည္။

ထိုအခ်က္ မ်ားအနက္ အေရးႀကီး ဆံုးအခ်က္မွာ ဘက္မလိုက္မႈျဖစ္သည္။ ဘက္မလိုက္ဖူး၊ ပုဂၢိဳလ္စြဲ၊ ပါတီစြဲ မထားဘူး ဆိုလွ်င္ က်န္အခ်က္မ်ား ျပည့္စံုဖို႕ မခက္ဟု ဆိုႏုိင္သည္။ ဘက္မလိုက္ဘဲ သတင္း ေရးသားဖို႕ ဆိုလွ်င္ သတင္း တစ္ပုဒ္တြင္ အနည္းဆံုး ႏွစ္ဘက္ အျမင္ သဘာထားကို ထည့္သြင္း ဖို႕ လိုေပသည္။ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္း တစ္ေယာက္က စြပ္စြဲခ်က္ တစ္ခုကို ျပဳလုပ္လွ်င္ သို႕မဟုတ္ ေရြးေကာက္ပြဲ ကတိ တစ္ခုကို ေပးသည္ ဆိုလွ်င္ ထိုေျပာၾကားခ်က္ အေပၚ အျခား ပါတီမ်ား၊ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ား၏ တုန္႕ျပန္ခ်က္၊ သံုးသပ္ ခ်က္မ်ားကိုေ ဖာ္ျပဖို႕ လိုသည္။ ထိုသုိ႕ ေဖာ္ျပရာတြင္ မွ်တဖို႕လည္း လိုျပန္သည္။ တစ္ဘက္ကို မ်ားမ်ား၊ တစ္ဘက္ကို နည္းနည္း ေဖာ္ျပျခင္း၊ မိမိ မလိုလားေသာ ဘက္က ေျပာၾကားခ်က္ မ်ားမွ ေကာင္းကြက္ မ်ားကို ခ်န္ထားျခင္း တို႕ကို ေရွာင္ၾကဥ္ ရေပမည္။ ထို႕ေၾကာင့္ လည္း ဘက္မလိုက္မႈ တြင္ Fair and Balanced ႏွစ္ခ်က္ႏွင့္ ျပည့္စံုဖို႕ လိုသည္ဟု ဆိုၾကျခင္း ျဖစ္သည္။

ဘက္မလိုက္ မႈႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ေနာက္ထပ္ အေရးၾကီးေသာ အခ်က္တစ္ခု ရိွေသးသည္။ ထိုအခ်က္မွာ သတင္းေထာက္ သို႕မဟုတ္ အယ္ဒီတာမ်ား အေနျဖင့္ မည္သည့္ ပါတီ၊ အဖြဲ႕အစည္း တြင္မွ ပါ၀င္ လႈပ္ရွားျခင္း မျပဳရန္ႏွင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ ရန္ပံုေငြ ထည့္၀င္ျခင္း မျပဳရန္ ဆိုသည့္ အခ်က္ ျဖစ္သည္။ သတင္းေထာက္မ်ား၊ အယ္ဒီတာ မ်ားတြင္လည္း ယံုၾကည္ခ်က္ မ်ားရိွၾက မည္သာ ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ သတင္း မီဒီယာ သမားမ်ား အေနျဖင့္မူ ေရြးေကာက္ပြဲ ႏွင့္ပတ္သက္လွ်င္ မိမိ ႏုိင္ငံေရး ယံုၾကည္မႈက လႊမ္းမိုး မသြားေစရန္၊ မိမိ ေရးသားခ်က္ မ်ားတြင္ မိမိအေနျဖင့္ မည္သည့္ ပါတီ၊ မည္သည့္ပုဂၢိဳလ္ ကိုေထာက္ခံ သည္ကို စာဖတ္ ပရိသတ္က ေကာက္ခ်က္ ဆြဲမသြားေအာင္ ထိန္းသိမ္း ႏုိင္ဖို႕ လိုပါသည္။ ဒါသည္ပင္ စာနယ္ဇင္း သမား စစ္စစ္မ်ား လိုက္နာရမည့္ စံႏႈန္း တန္ဖိုးလည္း ျဖစ္သည္။

ဘက္လိုက္မႈေတြ

သို႕ေသာ္ လက္ေတြ႕ နယ္ပယ္တြင္ ထိုစံမ်ား အတုိင္း လိုက္နာရန္ ခက္ခဲ လွသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ စာနယ္ဇင္း သမားမ်ား မွာလည္း ခံစားခ်က္ ရိွသူမ်ား ျဖစ္ရာ အနည္းႏွင့္ အမ်ား တိ္မ္းေစာင္းမႈ၊ ဘက္လိုက္မႈမ်ား ရိွၾကမည္သာ ျဖစ္သည္။ ထိုကဲ့သို႕ေသာ ဘက္လိုက္မႈ မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး မက္ေကြး (Mc Gural) က ေရြးေကာက္ပြဲ ကာလတြင္ ႏုိင္ငံေရး ဘက္လိုက္မႈသည္ ပံုစံ ေလးမ်ိဳးႏွင့္ ျဖစ္ေပၚ ႏုိင္သည္ဟု ဆိုသည္။

ပထမ ဘက္လိုက္မႈမွာ ပုဂၢိဳလ္ေရး ဘက္လိုက္မႈ ျဖစ္သည္။ ထို ဘက္လိုက္မႈ မ်ားမွာ စာနယ္ဇင္း သမားမ်ား၏ ပုဂၢိဳလ္ေရး ခံစားခ်က္၊ ပုဂၢိဳလ္ေရး ၾကည္ညိဳမႈ မ်ားကို အေျခခံျပီး ျဖစ္ေပၚျခင္း ျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ ထင္ထင္ရွားရွား ျမင္ႏုိင္သည္။ လုပ္ေဆာင္သူ ကလည္း ရည္ရြယ္ခ်က္ ရိွရိွျဖင့္ လုပ္ေဆာင္ ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုဘက္လိုက္မႈ မ်ိဳးကို အယ္ဒီတာ့ အာေဘာ္ ေဆာင္းပါးမ်ား၊ ေခါင္းၾကီးမ်ားတြင္ အမ်ားဆံုး ေတြ႕ရ တတ္သည္။

ဒုတိယ ဘက္လိုက္ မႈမ်ိဳး ကေတာ့ ၀ါဒ ျဖန္႕ခ်ိေရး သေဘာတရား အရ ဘက္လိုက္မႈမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ မိမိ လိုလားေသာ ပါတီ၊ ပုဂၢိဳလ္ႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္ သာသာ ထုိးထုိး ေရးသကဲ့သို႕ မလိုသူ ဘက္ကို ဖိဖိ ႏိွပ္ႏိွပ္ ေရးျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ထို ဘက္လို္က္ မႈမ်ိဳးကို စကားလံုးမ်ား ေရြးခ်ယ္ရာတြင္ ေတြ႕ႏုိင္သည္။ ဒီမိုကေရစီ လိုလား သူမ်ား၊ သေဘာထား ေပ်ာ့ေျပာင္းသူ၊ အစြန္းေရာက သမား၊ စစ္ေသြးၾကြမ်ား ဆိုသည့္ စကားလံုး မ်ားကို တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ဘက္လိုက္သည့္ သေဘာျဖင့္ သံုးႏႈန္း သည္ကို ေတြ႕ႏုိင္ ပါသည္။

တတိယ ဘက္လိုက္မႈ ကေတာ့ အေတြးအေခၚ သေဘာအရ ဘက္လိုက္မႈ ျဖစ္သည္။ စာနယ္ဇင္း သမား၏ ပုဂၢိဳလ္ေရး ယံုၾကည္မႈမ်ား၊ တန္ဖိုးမ်ားကို အေျခခံျပီး ဘက္လိုက္ မိျခင္း ျဖစ္သည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ သဘာ၀ ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရးကို စိတ္၀င္စားသူ ဆိုပါက ျပႆနာ တစ္ခုကို ပတ္၀န္းက်င္ ထိန္းသိမ္းေရး အျမင္ဘက္မွ အေလးကဲ စဥ္းစားျဖင့္ အျခား ရႈေထာင့္မ်ားကို ထည့္သြင္း စဥ္းစား ေရးသားရန္ ပ်က္ကြက္ ျခင္းမ်ိဳး ျဖစ္သည္။

ေနာက္ဆံုး ဘက္လိုက္မႈ အမ်ိဳးအစားမွာမူ မရည္ရြယ္ဘဲ ဘက္လိုက္မႈ ျဖစ္သည္။ ထိုဘက္လိုက္မႈ မ်ိဳးမွာ လုပ္ငန္း သေဘာအရ စဥ္းစားျပီး သတင္းအျဖစ္ ေရြးခ်ယ္ ရာတြင္ ျဖစ္ေပၚေလ့ ရိွသည္။  စာနယ္ဇင္း မ်ားအေနျဖင့္ မိမိ သတင္းစာ၊ မိမိ ဂ်ာနယ္ ေရာင္းအား ေကာင္းေအာင္လည္း ထည့္သြင္း စဥ္းစား ရေပရာ လူမ်ား စိတ္၀င္စားေသာ ပုဂၢိဳလ္ အဖြဲ႕အစည္း အေၾကာင္းကို ဦးစားေပး ေဖာ္ျပျခင္း ျဖင့္ ဘက္လိုက္ သကဲ့သို႕ ျဖစ္သြား တတ္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ျမန္မာ သတင္းစာ ဆရာမ်ား အတြက္ သတင္းပညာ စာေစာင္ကို ေရးသား ျပဳစုခဲ့သူ ဂၽြိဳ႕က္ဆလံုး ကေတာ့ ေရြးေကာက္ပြဲမွာ သမာသမတ္ က်ေစရန္အ တြက္ အခ်ိဳ႕ ဂ်ာနယ္မ်ား အေနျဖင့္ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္းအားလံုး အတြက္ ေဖာ္ျပေပးမည့္ စာမ်က္ႏွာ အက်ယ္၊ စာလံုး အေရအတြက္ စသည္တို႕ကို တစ္ညီတည္း သတ္မွတ္ ေပးေလ့ ရိွပံုကို ဥပမာ အျဖစ္ ေဖာ္ျပ ထားသည္။ ထိုန ည္းလမ္းသည္ မရည္ရြယ္ဘဲ ဘက္လိုက္မႈကို ကာကြယ္ရန္ အေကာင္းဆံုး နည္းလမ္း တစ္ခုလည္း ျဖစ္သည္။

ကၽြန္ေတာ္တို႕ဆီမွာ

ကၽြန္ေတာ္တို႕ ႏုိင္ငံ တြင္လည္း မၾကာမီ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲမ်ား က်င္းပေတာ့ မည္ျဖစ္သည္။ အစိုးရသစ္ လက္ထက္တြင္ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ခဲ့သည့္ အမ်ိဳးသား ျပန္လည္ စည္းလံုး ညီညြတ္ေရး လုပ္ေဆာင္ခ်က္ မ်ား၏ ရလဒ္ေၾကာင့္ ယခု ေရြးေကာက္ပြဲကို ျပည္သူေတြ ပိုျပီး စိတ္၀င္စား ၾကသည္။ သတင္း မီဒီယာမ်ား ဘက္တြင္လည္း အစိုးရသစ္၏ မူ၀ါဒ အေျပာင္းအလဲ မ်ားေၾကာင့္ ႏုိင္ငံေရး သတင္းေတြ၊ ေရြးေကာက္ပြဲ သတင္းေတြကို ပိုျပီး လြတ္လြတ္ လပ္လပ္ ေရးႏိုင္ ေနျပီ ျဖစ္သည္။ ျပည္သူေတြ အတြက္ လိုအပ္ေသာ သတင္း အခ်က္အလက္ေတြ ပိုျပီး ေပးႏုိင္ ေနျပီ ျဖစ္သည္။

သို႕ေသာ္ စာနယ္ဇင္း အနည္းစုကသာ ယေန႕ ျပည္သူေတြ အတြက္ အေရးၾကီးဆံုး ျဖစ္ေနသည့္ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး စသည့္ က႑မ်ားႏွင့္ပ တ္သက္ျပီး ပါတီမ်ား၊ ကိုယ္စား လွယ္ ေလာင္းမ်ား၏ မူ၀ါဒမ်ား၊ ထုတ္ျပန္ခ်က္ မ်ားကို စိစိစစ္စစ္ ေ၀ဖန္ သံုးသပ္ျခင္း၊ ေရြးေကက္ပြဲ မဲေပးျခင္း၊ မဲစာရင္း ျပဳစုျခင္း၊ မဲေရတြက္ျခင္းတို႕ႏွင့္ပတ္သက္ျပီး ျပည္သူကို အသိပညာ ေပးျခင္း တို႕ကို ျပဳလုပ္ေနျပီး အမ်ားစုမွာမူ အဖြဲ႕အစည္းႏွင့္ ကိုုယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈ သတင္းမ်ား ကိုသာ ဦးစားေပး ေဖာ္ျပ ေနသည္ကို ေလ့လာ ေတြ႕ရိွရ ပါသည္။

ထိုကဲ့သို႕ လႈပ္ရွားမႈ သတင္းမ်ား ေဖာ္ျပရာ တြင္ပင္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ပြဲတြင္ ပါ၀င္ ယွဥ္ျပိဳင္မည့္ ပါတီ ၁၇ ခုအနက္ အနည္းစု အေၾကာင္း ကိုသာ ေဖာ္ျပေနျပီး က်န္ပါတီ အမ်ားစု၏ သတင္းမ်ားကို ေဖာ္ျပမႈ မရိွသေလာက္ပင္ ျဖစ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရ ပါသည္။ ဥပမာ အားျဖင့္ ၂၀၁၀ ေရြးေကာက္ပြဲ မတုိင္မီ ေပၚေပါက္ လာသည့္ ႏုိင္ငံေရး အသားေပး ဂ်ာနယ္ တစ္ေစာင္၏ ဇန္န၀ါရီလ ၂၆   ရက္ေန႕မွ  ေဖေဖာ္၀ါရီလ ၂၃    ရက္အၾကား ထုတ္ေ၀ ခဲ့ေသာ ဂ်ာနယ္ ေလးေစာင္ကို ေလ့လာခဲ့ရာ ပါတီ တစ္ခု တည္းမွ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ား၏ ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းခန္း မ်ားကို ၁၂ ၾကိမ္ ေဖာ္ျပ ထားျပီး က်န္ပါတီ ၁၆ ခုမွ ပါတီ သံုးခု၏ ကိုယ္စားလွယ္ ေလာင္းမ်ားႏွင့္ ေတြ႕ဆံု ေမးျမန္းမႈ သံုးၾကိမ္သာ ေဖာ္ျပ ထားသည္ကို ေလ့လာ ေတြ႕ရိွ ရေပသည္။ အကယ္၍ ပါတီ လႈပ္ရွားမႈ သတင္းမ်ား ကိုပါ ထည့္သြင္း တြက္ခ်က္မည္ ဆိုလွ်င္ ပါတီ ၾကီးတစ္ခုႏွင့္ က်န္ပါတီမ်ား အၾကား သတင္း ေဖာ္ျပခံရမႈ ပိုမို ကြာျခား သည္ကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။  ဂ်ာနယ္ အယ္ဒီတာ အဖြဲ႕အေနျဖင့္ မည္ကဲ့သို႕ စဥ္းစား လုပ္ေဆာင္ ခဲ့သည္ကို မသိႏုိင္ေသာ္လည္း ကိန္းဂဏန္း အရေျပာ မည္ဆိုလွ်င္ ထိုဂ်ာနယ္ အေနျဖင့္ က်န္ပါတီမ်ာ းအေပၚ ခြဲျခား ဆက္ဆံရာ ေရာက္သည္၊ ပါတီတစ္ခု အတြက္ ဘက္လိုက္ ေဖာ္ျပရာ ေရာက္သည္ဟု ေကာက္ခ်က္ခ် ရမည္သာ ျဖစ္ ေပသည္။

မွတ္ေက်ာက္ တင္စရာ

ထိုကဲ့သို႕ အျဖစ္မ်ိဳးေ တြကား ျမန္မာႏုိ္င္ငံ မွာသာမဟုတ္ အေမရိကန္လို ႏုိင္ငံမ်ိဳး မွာပင္ မီဒီယာ ေတြ၏ ဘက္လိုက္မႈေတြ ရိွေနဆဲ ျဖစ္သည္။ စာနယ္ဇင္း ပညာရွင္ Ross Howard ကေတာ့ သူ႕ရဲ့ An Elections Reporting Handbook မွာ ဘက္လိုက္မႈ အနည္းဆံုး ျဖစ္ဖို႕ အတြက္ စာနယ္ဇင္း သမားမ်ား အေနျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ သတင္းမ်ားကိုေ အာက္ပါ စံခုႏွစ္ခ်က္ႏွင့္ တုိက္ျပီး စစ္ေဆးပါဟု အႀကံ ျပဳသည္-

၁။	သတင္း မွန္ မမွန္ အတည္ျပဳႏုိင္ဖို႕အတြက္ လိုအပ္တဲ့စိစစ္မႈေတြလုပ္ျပီး၊ မျပီး။
၂။	ဘက္လိုက္မႈ မရိွဘဲ ကြဲျပား ျခားနားသည့္ အျမင္ အားလံုးကို မွ်မွ်တတ ထင္ဟပ္ ေရးသားျပီး၊ မျပီး။
၃။	မိမိ ေရးသားသည့္ သတင္း အေပၚ တာ၀န္ခံ ႏုိင္မႈ၊ တာ၀န္ယူ ႏုိင္မႈ ရိွ မရိွ။
၄။	မဲဆႏၵရွင္မ်ား သိသင့္ သိထိုက္ေသာ အခ်က္မ်ား၊ ၎တို႕ႏွင့္ သက္ဆုိင္ေသာ သတင္းအခ်က္ အလက္မ်ား ပါ၀င္မႈ ရိွ မရိွ။
၅။	ျဖစ္စဥ္ တစ္ရပ္ လံုးကို ျခံဳငံု ေဖာ္ျပႏုိင္ျခင္း ရိွမရိွ၊ အေရးၾကီးေသာ အခ်က္မ်ား အားလံုးကို စာသား၊ ရုပ္ပံုတို႕ျဖင့္ ေဖာ္ျပ ထားျခင္း ရိွ၊မရွိ။
၆။	မဲဆႏၵရွင္မ်ား အတြက္ မွန္ကန္ေသာ ေရြးခ်ယ္မႈ ျပဳလုပ္ႏုိင္ေအာင္ အေထာက္အကူ ျပဳႏုိင္ျခင္း ရိွ၊ မရိွ။
၇။	လြတ္လပ္ျပီး တရား မွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ေစရန္ အတြက္ အျခား ေဖာ္ျပသင့္ေသာ သတင္း အခ်က္အလက္ မ်ား ရိွ၊ မရိွ။

မီွျငမ္းျပဳစာေစာင္မ်ားရဲထြဋ္ေရြးေကာက္ပြဲ တစ္ခု ျပဳလုပ္တုိင္း လြတ္လပ္ျပီး တရား မွ်တမႈ ရိွရန္ အားလံုးက ေမွ်ာ္လင့္ ၾကစၿမဲ ျဖစ္ပါသည္။ သို႕ေသာ္ လြတ္လပ္ျပီး တရား မွ်တမႈ ရိွေစရန္မွာ ေရြးေကာက္ပြဲ ေကာ္မရွင္ႏွင့္ ပါတီ မ်ားတြင္သာ တာ၀န္ရိွသည္ မဟုတ္ေပ။ စတုတၳ မ႑ိဳင္ ျဖစ္သည့္ စာနယ္ဇင္းမ်ား ကိုယ္တိုင္ ကလည္း ဘက္လိုက္ မႈမရိွ၊ အစြဲကင္းစြာျဖင့္ ေစာင့္ၾကည့္ျခင္း၊ အသိပညာ ေပးျခင္းတို႕ျဖင့္ လြတ္လပ္ျပီး တရားမွ်တေသာ ေရြးေကာက္ပြဲ ျဖစ္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ ေပးဖို႕ လိုပါသည္။ သို႕မွသာ စတုတၳ မ႑ိဳင္ တာ၀န္ ေက်ပြန္သည္ ဟု ဂုဏ္ယူ ႏုိင္မည္ဟု ထင္ပါသည္။                     

၁။       An Elections Reporting Handbook by Ross Howard

၂။       Support the Media During the Election , International Media Support

၃။       မီဒီယာႏွင့္ႏုိ္င္ငံေရး၊ မိမိၾကီး (IR), မ်က္ေမွာက္ေရးရာစာေစာင္

၄။       ျမန္မာသတင္းစာ ဆရာမ်ားအတြက္ သတင္းပညာ၊ ဂၽြိဳက္ဆလံုး