တရုတ္-အာဆီယံဆက္ဆံေရးႏွင့္ အေမရိကန္အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား(၃)

အာဆီယံ၏ အခန္းက႑

၁၉၈ဝ ျပည့္လြန္ ႏွစ္မ်ား အထိ အာရွတိုက္၏ ပထဝီ ႏုိင္ငံေရး စင္ျမင့္တြင္ အေမရိကန္၊ ဆိုဗီယက္၊ တရုတ္ႏွင့္ ဂ်ပန္ တို႕သည္သာ အဓိက ဇာတ္လိုက္မ်ား ျဖစ္ခဲ့ ၾကသည္။ ၂၁ ရာစုသို႕ ဝင္လာ ခ်ိန္တြင္မူ အာဆီယံ သည္ အာရွ ေဒသတြင္ အေရး ပါသည့္ ေဒသ ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕အစည္း တစ္ခု အျဖစ္သို႕ ေရာက္လာကာ အေမရိကန္၊ တရုတ္၊ ဂ်ပန္၊ ရုရွား တို႕ႏွင့္ တန္းတူ ရည္တူ ရပ္တည္ ေနၿပီ ျဖစ္သည္။

ထိုကဲ့သို႕ အာရွ ေဒသ ေရးရာ မ်ားတြင္ အာဆီယံ ေရွ႕တန္း ေရာက္လာ ျခင္းကို အဆင့္ ေလးဆင့္ ျဖင့္ ခြဲျခား သံုးသပ္ ႏုိင္သည္။ ပထမ အဆင့္မွာ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္တြင္ ဗီယက္နမ္ ႏုိင္ငံက ကေမၻာ ဒီးယား ႏိုင္ငံကို က်ဴးေက်ာ္ သိမ္းပိုက္ ခဲ့ၿပီး ေနာက္တြင္ အာဆီယံက ေဒသ ျပင္ပ အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံ မ်ားႏွင့္ ပူးေပါင္းၿပီး ကေမၻာ ဒီးယား ႏုိင္ငံမွ ဗီယက္နမ္ တပ္မ်ား ဆုတ္ခြာ သြားေစ ရန္ႏွင့္ ကေမၻာ ဒီးယား ႏုိင္ငံတြင္ ႏုိ္င္ငံေရး အရ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အေျဖရွာ ႏုိင္ေရးကို ႀကိဳးပမ္း ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည့္ အဆင့္ ျဖစ္သည္။ ဤႀကိဳးစား မႈ၏ ရလဒ္အျဖစ္ ၁၉၉၁ ခုႏွစ္တြင္ ပါရီ သေဘာ တူညီခ်က္ကို လက္မွတ္ ေရးထိုး ႏုိင္ၿပီး ကေမၻာ ဒီးယား ႏိုင္ငံ အေရးကို ေျဖရွင္း ႏုိင္ခဲ့သည့္ အခါ အာဆီယံ၏ အခန္း က႑ကို ႏုိင္ငံတကာ က အေလးထား လာသကဲ့သို႕ အာဆီယံ အဖြဲ႕ အေနျဖင့္လည္း ေဒသတြင္း ျပႆနာ မ်ားတြင္ ပိုမို ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ ႏုိင္ရန္ အတြက္ ယံုၾကည္မႈ ပိုမို ရရိွလာ ခဲ့သည္။ ဒုတိယ အဆင့္မွာ ၁၉၉ဝ ျပည့္ႏွစ္မ်ား အစ ပိုင္းတြင္ အာဆီယံက တရုတ္ႏွင့္ က်န္ေဒသ ျပင္ပ အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံမ်ားကို အာဆီယံ ေဒသ ဆိုင္ရာေ ဆြးေႏြးပြဲ ARF ေဘာင္ အတြင္းမွ လံုၿခံဳေရး ကိစၥမ်ား အား ေဆြးေႏြး အေျဖရွာ ေစေရး အတြက္ ႀကိဳးစား ခဲ့သည့္ အဆင့္ ျဖစ္သည္။ တတိယ အဆင့္မွာ ၁၉၉ဝ ျပည့္လြန္ ႏွစ္မ်ား ေႏွာင္းပိုင္းတြင္ အာဆီယံ အဖြဲ႕ကို ခ်ဲ႕ထြင္ ခဲ့ျခင္းႏွင့္ အာဆီယံ အေနျဖင့္ ေဒသ ျပင္ပ အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံမ်ားႏွင့္ ဥေရာပ သမဂၢ တို႕ႏွင့္ စီးပြားေရး၊ လံုၿခံဳေရး အရ ဆက္ဆံ မႈကို ဘက္စံု၊ အလႊာစံုမွ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ ႏုိင္ရန္ အတြက္ အာဆီယံ- ဥေရာပ ေဆြးေႏြးပြဲ (ASEM) ၊ အာဆီယံ အေပါင္းတစ္၊ အာဆီယံ အေပါင္း သံုး ေဆြးေႏြး ပြဲမ်ား၊ အာဆီယံ လြတ္လပ္ေသာ ကုန္သြယ္ မႈဇံု၊ တရုတ္- အာဆီယံ လြတ္လပ္ေသာ ကုန္သြယ္ မႈဇံု၊ စသည့္ လွဳပ္ရွားမႈ မ်ားျဖင့္ အရိွန္ ျမႇင့္တင္ ခဲ့သည့္ အဆင့္ ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုး အဆင့္မွာမူ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္မွ စတင္ၿပီး အေရွ႕ေတာင္ အာရွ ေဒသ သာမက အေရွ႕ အာရွ တစ္ခုလံုးကို လႊမ္းၿခဳံ ႏုိင္သည့္ ႏုိ္င္ငံေရး စင္ျမင့္ တစ္ခု တည္ေထာင္ရန္ ႀကိဳးစားသည့္ အဆင့္ ျဖစ္၏။ မေလးရွား ဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္ေဟာင္း မဟာသီယာ စတင္ခဲ့သည့္ ထိုအၾကံ ဥာဏ္ေၾကာင့္ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ ဒီဇင္ ဘာလတြင္ ပထမဆံုး အႀကိမ္ အေရွ႕ အာရွ ထိပ္သီး အစည္းအေဝး East Asia Summit ကိုက်င္းပ ႏုိင္ခဲ့သည္။ ထိုထိပ္သီး အစည္း အေဝးတြင္ မူလက လ်ာထားသည့္ ေဒသတြင္း အင္အားႀကီး နုိင္ငံမ်ား ျဖစ္သည့္ တရုတ္၊ ရုရွား၊ ဂ်ပန္ႏွင့္ က်န္အေရွ႕ အာရွ ႏုိင္ငံမ်ား သာမက အိႏၵိယ၊ ၾသစေတး လ်ႏွင့္ နယူးဇီလန္ တို႕ပါ တက္ေရာက္ ခဲ့သည္။ ထိုအစည္း အေဝး၏ ထူးျခား ခ်က္မွာ အာရွ ေဒသတြင္း အၿမဲလို အဓိက ဇာတ္ေကာင္ အျဖစ္ ပါဝင္ ခဲ့သည့္ အေမ ရိကန္ ႏုိင္ငံကို ဖိတ္ၾကားမႈ မရိွခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ႏုိင္ငံေရး အကဲခတ္ အခ်ိဳ႕ကမူ ထိုျဖစ္ရပ္ကို အာရွ ဇာတ္ခံု ေပၚမွ အေမရိကန္တို႕ ေပ်ာက္ကြယ္ ေတာ့မည့္ အစပ်ိဳးမႈ ျဖစ္မည္ဟု စိုးရိမ္ ခဲ့ၾကသည္။

အေမရိကန္အမ်ိဳးသားအက်ိဳးစီးပြား

အေမရိကန္ အေနျဖင့္ တရုတ္ႏွင့္ အာဆီယံ အၾကား ဆက္ဆံမႈ အရိွန္ ျမင့္လာျခင္း၊ အာရွ ေဒသတြင္ တရုတ္တို႕ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး အင္အားႀကီး နုိင္ငံ ျဖစ္လာ ျခင္းကို မည္ကဲ့သို႕ ရႈျမင္ သံုးသပ္ မည္နည္း။

ေယ်ဘူယ် ေျပာရမည္ ဆိုလွ်င္ တင္းမာမႈ ေလ်ာ့ပါး ေနေသာ၊ တည္ၿငိမ္ ေအးခ်မ္း ေနေသာ အာရွ ေဒသႏွင့္ စစ္ေအးေခတ္ အမူ အက်င့္ မ်ားကို စြန္႕လႊတ္ၿပီး ေဒသတြင္း ႏုိင္ငံ အားလံုးႏွင့္ ခ်စ္ၾကည္ရ င္းႏွီးစြာ ဆက္ဆံ ေနေသာ တရုတ္ျပည္ ဆိုသည့္ အေန အထားသည့္ အေမ ရိကန္တို႕ အက်ိဳး စီးပြားကို အေထာက္ အကူ ျပဳေန သည္ဟု ဆိုရမည္ ျဖစ္ေပသည္။ သို႕ေသာ္ လက္ေတြ႕ တြင္မူ အေမရိကန္ အေနျဖင့္ ထိုကဲ့သို႕ သေဘာထား ႏုိင္ျခင္း မရိွဟု ဆိုရမည္။ အေမရိကန္ တပ္မေတာ္ ပူးတြဲ စစ္ဦးစီးခ်ဳပ္ မ်ားအဖြဲ႕က ထုတ္ျပန္ ထားသည့္ ပူးတြဲ စစ္ဆင္မႈ သေဘာတရား (Joint Warfare) စာေစာင္တြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းေရးႏွင့္ တည္ၿငိမ္မႈ ဆိုသည္မွာ ကမၻာ့ ေနရာ ေဒသ အသီးသီးတြင္ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏ ႏိုင္ငံေရး သေဘာတရား၊ လူမႈေရး စံႏႈန္း မ်ားကို လက္ခံေသာ၊ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု၏ မဟာဗ်ဴဟာ ရည္မွန္း ခ်က္မ်ားကို ေအာင္ျမင္စြာ အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ႏိုင္ရန္ အတြက္ အခြင့္ သာေသာ အေျခအေန ျဖစ္သည္။ အေမ ရိကန္တို႔၏ အကိ်ဳး စီးပြား မ်ားကို ဆန္႔က်င္ေသာ တည္ၿငိမ္မႈ မ်ိိဳးသည္ လက္ခံ ႏို္င္ေသာ အေျခအေန မဟုတ္ဟု ဖြင့္ဆို ထားသည္ကို ၾကည့္ပါက အေမရိကန္ အေနျဖင့္ တရုတ္ ႏုိင္ငံက အဓိက အခန္း က႑မွ ပါဝင္ ေနသည့္ အာရွ ေဒသကို လက္မခံႏုိင္ ဆိုသည္မွာ ထင္ရွားေန ေပသည္။ ထုိသို႕ ျဖစ္ရျခင္း မွာလည္း အေမ ရိကန္ တို႕၏ အမ်ိဳးသား လံုၿခံဳေရး မဟာ ဗ်ဴဟာႏွင့္ ဆက္စပ္ ေနေပသည္။

စစ္ေအး ေခတ္လြန္၊ ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စု ၿပိဳကြဲခဲ့ၿပီး ေနာက္တြင္ အေမရိကန္ တို႕သည္ တစ္ခုတည္း ေသာ မဟာ အင္အားႀကီး နုိင္ငံ အျဖစ္သို႕ ေရာက္ရိွ ခဲ့သည္။ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စု အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံ အျဖစ္သို႕ ေရာက္ရိွ လာျခင္းမွာ ကမၻာ့ သမိုင္းတြင္ အျခား အင္ပါယာမ်ား ေပၚထြန္း လာျခင္းႏွင့္ မတူသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ သမိုင္းတြင္ ေပၚတူဂီ၊ ဒတ္ခ်္၊ စပိန္၊ ျပင္သစ္တို႕ အင္အား ႀကီးထြား ခဲ့စဥ္က ၎တို႕ႏွင့္ အျခား ၿပိဳင္ဖက္ အင္အားႀကီး ႏုိင္ငံမ်ား အၾကားတြင္ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး အင္အား ကြာျခား မႈမွာ သိသိ သာသာ ကြာဟျခင္း မရိွလွ သည္ကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။ ေနာက္ဆံုး အင္ပါယာ ျဖစ္သည့္ ၿဗိတိသွ် အင္ပါယာ သည္ပင္လွ်င္ ၂ဝ ရာစု အစတြင္ ကမၻာ့ လူဦးေရ၏ ေလးပံု တစ္ပံုကို အုပ္ခ်ဳပ္ ထားလင့္ ကစား ၾကည္းတပ္ အင္အားတြင္ ဂ်ာမနီ၊ ျပင္သစ္ တို႕ႏွင့္ ကြာျခား လွျခင္း မရိွပဲ ေရတပ္ အင္အား တြင္သာ ထိုႏုိင္ငံ ႏွစ္ခု ေပါင္းႏွင့္ ညီမွ်ေအာင္ အင္အား ေကာင္းခဲ့ကာ စီးပြားေရး အင္အား တြင္မူ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုႏွင့္ ညီမွ်သည့္ အေျခ အေနတြင္ ရိွေန ခဲ့သည္ ကိုေတြ႕ရသည္။

စစ္ေအး ေခတ္လြန္ အေမရိကန္ ႏိုင္ငံ မွာမူ ကမၻာ ေပၚတြင္ စီးပြားေရး အင္အား အေတာင့္ အတင္းဆံုး ျဖစ္ကာ ၎ႏုိင္ငံ၏ စီးပြားေရး ပမာဏသည္ ဂ်ပန္၊ ဂ်ာမဏီႏွင့္ ၿဗိတိန္ ႏိုင္ငံ သံုးႏိုင္ငံ ေပါင္းႏွင့္ ညီမွ် သည္ကို လည္းေကာင္း၊ ကာကြယ္ေရး အသံုး စရိတ္ အေနျဖင့္ ၂ဝဝ၃ ခုႏွစ္၌ ေဒၚလာ ၃၃၉ ဘီလီယံ သံုးစြဲ ခဲ့ခ်ိန္တြင္ အျခား အင္အားႀကီး ႏိုင္ငံမ်ား ျဖစ္ေသာ ႐ုရွား ႏိုင္ငံသည္ ၆၃.၇ ဘီလီယံ၊ တ႐ုပ္ ၄၆ ဘီလီယံ၊ ၿဗိတိသွ် ၃၄.၇ ဘီလီယံႏွင့္ ျပင္သစ္ ၃၃ ဘီလီယံသာ သံုးစြဲ ႏိုင္ခဲ့ သည္ကို ေတြ႕ရ ပါသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ စစ္ေအး တိုက္ပြဲလြန္ ကာလတြင္ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံကုိ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး စသည့္ Hard Power ပိုင္းတြင္ ကမၻာ အဆင့္တြင္ စိန္ေခၚ ႏုိင္သူ မရိွႏုိင္ ေသးသည္မွာ ထင္ရွား ေနေပသည္။

ထို႕ေၾကာင့္ပင္ အေမ ရိကန္ တို႕၏ အမ်ိဳးသား လံုၿခံဳေရး မူဝါဒသည္ အေမ ရိကန္တို႕ကို ေဒသ အဆင့္  Regional Level တြင္ စစ္ေရး၊ စီးပြားေရး စသည့္ Hard Power အပိုင္းတြင္ လည္းေကာင္း၊ သံတမန္ေရး၊ ယဥ္ေက်းမႈ၊ ျပည္သူ႕ ဆက္ဆံေရး စသည့္ Soft Power ပိုင္းတြင္ လည္းေကာင္း ပခံုးျခင္း ယွဥ္မည့္ သူမ်ား မေပၚေပါက္ေရး၊ တနည္း အားျဖင့္ အာရွ ေဒသ၊ အာဖရိက ေဒသ၊ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္း စသည့္ ကမၻာ့ ေဒသႀကီး မ်ားတြင္ အေမရိကန္ တို႕၏ အက်ိဳး စီးပြားကို စိန္ေခၚ ႏုိင္မည့္ သူမ်ား ေပၚမလာ ေအာင္ တားဆီးေရး သို႕ ဦးတည္ သြားခဲ့ ေလသည္။

၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ ထုတ္ျပန္ ခဲ့သည့္ အေမရိကန္ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီး ဌာန၏ ကာကြယ္ေရး မူဝါဒ ဆိုင္ရာ သံုးသပ္ခ်က္ အစီရင္ ခံစာတြင္ ၂၁ ရာစု ႏုိ္င္ငံတကာ လံုၿခံဳေရး အေျခ အေနကို ၾသဇာ သက္ေရာက္ ႏုိင္သည့္ ႏုိင္ငံ သံုးခုမွာ ရုရွား၊ တရုတ္ႏွင့္ အိႏၵိယတို႕ ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖၚျပ ခဲ့ကာ အိႏၵိယသည္ အေမရိကန္၏ မဟာဗ်ဴဟာ ေျမာက္ လုပ္ေဖာ္ ကိုင္ဖက္ ျဖစ္လာ ႏုိင္ေၾကာင္း၊ ရုရွား ႏုိင္ငံမွာ အသြင္ ကူးေျပာင္းဆဲ ကာလ ျဖစ္ၿပီး ႏုိင္ငံေရး အေျခအေနႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး စိုးရိမ္စရာ ရိွသည့္တိုင္ ဆိုဗီယက္ ေခတ္လို အေမရိကန္ အေပၚ စိန္ေခၚ ႏုိင္မည့္ အေနအထား မရိွေၾကာင္း သံုးသပ္ ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ တရုတ္ ႏုိင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီးမူ တရုတ္သည္ အေမရိကန္ကို စစ္ေရး အရ စိန္ေခၚ လာႏုိင္သည့္ အေန အထားတြင္ ရွိကာ စစ္အင္အား တည္ေဆာက္မႈ ကိုလည္း တိုးခ်ဲ႕ ေဆာင္ရြက္ ေနေၾကာင္း၊ သံုးသပ္ကာ အေမရိကန္ အေနျဖင့္ တရုတ္ကို အာရွ- ပစၥဖိတ္ ေဒသ အေရးတြင္ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ ပါဝင္ ေဆာင္ရြက္ေအာင္ ထိန္းေက်ာင္း ေပးရမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပ ခဲ့သည္။ ထို႕အျပင္ အေမရိကန္ အေနျဖင့္ မည့္သည့္ အင္အားႀကီး နုိင္ငံ ကမွ် ကမၻာ့ အေရး၊ ေဒသ အေရးတြင္ အေမ ရိကန္ တို႕ႏွင့္ ဆန္႕က်င္ၿပီး ၎တို႕ အလိုက် ေဆာင္ရြက္ ႏုိင္စြမ္း မရိွေအာင္ တားဆီး သြားမည္ ျဖစ္သည္ဟု သတိေပး ေဖာ္ျပ ထားခဲ့သည္။ ထိုေျပာၾကား ခ်က္တြင္ မည္သည့္ ႏုိင္ငံ ကိုမွ် ရည္ညြန္း ထားျခင္း မရိွ ေသာ္လည္း တရုတ္ကို ရည္ရြယ္ ေျပာဆိုသည္ ဆိုသည္မွာ ထင္ရွား လွေပသည္။

ထိန္းခ်ဳပ္ေရးမူဝါဒ

သို႕ေသာ္ အေမရိကန္ တို႕သည္ စစ္ေအး ကာလက ဆိုဗီယက္ ျပည္ေထာင္စု အေပၚ က်င့္သံုး ခဲ့သည့္ ထိန္းခ်ဳပ္ေရး မူဝါဒ Containment Policy ကဲ့သို႕ စစ္ေရး မဟာမိတ္ စာခ်ဳပ္မ်ား ခ်ဳပ္ဆိုျခင္း၊ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႕ မႈမ်ား ျပဳလုပ္ ျခင္းမ်ား ေဆာင္ရြက္ ႏုိင္သည့္ အေျခအေန မရိွသည္ကိုေ တြ႕ရသည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အေမရိကန္ အေနျဖင့္ တရုတ္ နည္းတူ အာရွ ေဒသ ႏုိင္ငံ မ်ားႏွင့္ စီးပြားေရး၊ လံုၿခံဳေရးရာ က႑ မ်ားတြင္ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ ျမႇင့္တင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ လာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထို႕အျပင္ တရုတ္ကို အင္အား ခ်ိန္ခြင္လွ်ာ ထိန္းညိွ ႏိႈင္မည့္ ဂ်ပန္ႏွင့္ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံ တို႕ႏွင့္ စစ္ေရးအရ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္မႈ မ်ားကို ျမႇင့္တင္ ႏုိင္ေရး ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုမူဝါဒအရ အေမရိကန္ အေနျဖင့္ ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံ၏ ကာကြယ္ေရး အင္အားကို တိုးခ်ဲ႕ၿပီး ေဒသတြင္း ႏွင့္ ႏုိင္ငံတကာ လံုၿခံဳေရး တြင္ ပိိုမို ပါဝင္ေအာင္ အားေပးျခင္း၊ ဂ်ပန္ ႏုိင္ငံ၏ စစ္ၿပီး ကာလ ဖြဲ႕စည္းပံု အေျခခံ ဥပေဒပါ ကာကြယ္ေရး ဆိုင္ရာ ကန္႕သတ္ ခ်က္မ်ားကို ျပင္ဆင္ရန္ ႀကိဳးစား မႈမ်ား အေပၚ ကန္႕ကြက္မႈ မျပဳခဲ့ျခင္း၊ အိႏၵိယ ႏုိင္ငံႏွင့္ အဏုျမဴ ဆိုင္ရာ ပူးေပါင္း ေဆာင္ရြက္ေရး စာခ်ဳပ္ ခ်ဳပ္ဆိုျခင္း တို႕ကို ေဆာင္ရြက္ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႕အျပင္ တရုတ္ႏွင့္ နယ္နမိတ္ ျပႆနာ ေၾကာင့္ စစ္ျဖစ္ ခဲ့သည္ ဗီယက္နမ္ ႏုိင္ငံ ကိုလည္း သမၼေရာ ကာကြယ္ေရး ဝန္ႀကီးပါ သြားေရာက္ လည္ပတ္ ခဲ့ၿပီး ဆက္ဆံေရး တိုးျမွင့္ရန္ ႀကိဳးစား ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ တကယ္ေတာ့ ကြန္ျမဴနစ္ပါ တီက တစ္ပါတီ စနစ္ျဖင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ ေနေသာ ဗီယက္နမ္ ႏုိင္ငံ၏ ႏုိင္ငံေရးႏွင့္ လူ႕အခြင့္ အေရး စံမ်ားက အေမရိကန္တို႕ သတ္မွတ္ ထားေသာ စံႏႈန္း မ်ားကို မီွသည္ေတာ့ မဟုတ္ေပ။ သို႕ေသာ္ တရုတ္ အင္အား ညွိရန္ အေရးႀကီး ေနေသာ ဘုရ္ွ အစိုးရက သူတို႕ စံႏႈန္းေတြကို ေဘးခ်ိတ္ၿပီး ဗီယက္နမ္ႏွင့္ ပလဲနံပ သင့္ေရးကို အားထုတ္ လာသည္ကို ေတြ႕ရသည္။

အေမရိကန္ တို႕၏ တရုတ္ အေပၚ ထိန္းခ်ဳပ္ေရးတြင္ အဓိက က်သည့္ အခ်က္မွာ တရုတ္ ႏုိင္ငံ၏ ေလာင္စာ စြမ္းအင္ လိုအပ္ ခ်က္ပင္ ျဖစ္သည္။ ၂ဝဝ၄ ခုႏွစ္တြင္ တရုတ္သည္ ဂ်ပန္ကို ေက်ာ္လႊားၿပီး ကမၻာေပၚ တြင္ ဒုတိယ ေရနံ အမ်ားဆံုး တင္သြင္းသည့္ ႏုိင္ငံ ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။ (အမ်ားဆံုး တင္သြင္းေသာ ႏုိင္ငံမွာ အေမ ရိကန္ျဖစ္သည္။) သို႕တိုင္ေအာင္ တရုတ္၏ စြမ္းအင္ လိုအပ္ခ်က္ ၇ဝ% ကို ေက်ာက္မီးေသြးမွ ရယူေန ျခင္းျဖစ္ရာ အနာဂတ္တြင္ ေရနံ တင္သြင္း မႈမွာ ပိုမို မ်ားျပား လာဖြယ္ ရိွေန ေပသည္။ တရုတ္ ႏုိင္ငံသို႕ တင္သြင္း ေနသည့္ ေရနံ ၇ဝ% မွာ အေရွ႕ အလယ္ပိုင္း ေဒသမွ ျဖစ္ၿပီး မလကၠာ ေရလက္ၾကားမွ ျဖတ္ေက်ာ္ သယ္ေဆာင္ ေနရျခင္း ျဖစ္သည္။ လက္ရိွ အေျခအေနတြင္ အေမရိကန္ အေနျဖင့္ ပါရွန္ ပင္လယ္ ေကြ႕ရိွ ဟိုမုဇ္ ေရလက္ၾကားႏွင့္ မလကၠာ ေရလက္ၾကားကို အခ်ိန္မေရြး ပိတ္ဆို႕ၿပီး တရုတ္ ႏုိင္ငံသို႕ တင္ပို႕သည့္ ေရနံမ်ားကို ပိတ္ပင္ ႏုိင္သည့္ အေျခအေနတြင္ ရိွေန သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထိုအခ်က္သည္ တရုတ္ႏွင့္ ဆက္ဆံေရးတြင္ အဆုိးဆံုး အေျခ အေနသို႕ ေရာက္လာပါက အေမရိကန္ တို႕အတြက္ ႏုိင္ဖဲ တစ္ခ်ပ္ပင္ ျဖစ္ေပသည္။

ထို႕ေၾကာင့္လည္း ထိုအကဲသာမႈ အေျခ အေနကို ထိန္းထား ႏုိင္ေရးသည္ အာရွ ေဒသအတြက္ အေမ ရိကန္တို႕၏ ေနာက္ထပ္ အေရး ႀကီးေသာ အမ်ိဳးသား အက်ိဳး စီးပြား ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။ ဤအခ်က္ ေၾကာင့္ပင္ တရုတ္ ႏုိင္ငံက အေရွ႕ အလယ္ပိုင္းမွ ေရနံ အေပၚ မီွခို ေနရမႈကို ေလွ်ာ့ခ်ၿပီး ဗဟုိအာရွ၊ အေရွ႕ေတာင္ အာရွ၊ ေတာင္ အေမရိကႏွင့္ အာဖရိက ေဒသ မ်ားတြင္ စြမ္းအင္ အရင္း အျမစ္မ်ား ရရိွေအာင္ ႀကိဳးစားမႈ၊ ဆိုင္ေဘး ရီးယား၊ ပါကစၥတန္ ႏွင့္ျမန္မာ ႏုိင္ငံ တို႕ကို ျဖတ္သန္းၿပီး တရုတ္ ႏုိ္င္ငံ ဆီသို႕ကုန္းတြင္း ေရနံႏွင့္ သဘာဝ ဓာတ္ေငြ႕ ပိုက္လုိင္းမ်ား တည္ေဆာက္ရန္ ႀကိဳးစား ေနမႈ မ်ားကို အေမရိကန္က ၎၏ အမိ်ဳးသား အက်ိဳး စီးပြား အေပၚ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ မ်ားအျဖစ္ ရႈျမင္ကာ နည္းမ်ိဳး စံုျဖင့္ ဟန္႕တား ႏုိင္ေရး ေဆာင္ရြက္ ေနျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။

အလားတူပင္ ေရနံ ၾကြယ္ဝေသာ စပရတ္ေလ ကြၽန္းစု မ်ားကို တရုတ္က ထိန္းခ်ဳပ္ သြားႏုိင္မည့္ အေရးကို လည္းေကာင္း အိႏၵိယ သမုဒၵရာ အတြင္းတြင္ တရုတ္ ႏုိင္ငံက ေရတပ္ အေျခစိုက္ စခန္း ရရိွၿပီး ကုန္သြယ္ ေရလမ္း ေၾကာင္း မ်ားကို ထိန္းခ်ဳပ္ ႏုိင္စြမ္း ရိွသြားမည့္ အေရးကို လည္းေကာင္း အေမရိကန္တို႕ စိုးရိမ္ ပူပန္ ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ပင္ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္တြင္ ဘုရ္ွ အစိုးရက ကြန္ဂရက္သို႕ တင္သြင္းသည့္ တရုတ္ ႏိုင္ငံႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ အစီရင္ ခံစာတြင္ တရုတ ႏုိင္ငံက ကမၻာ့ ေနရာ အႏွံ႕ အျပားမွ ေရနံႏွင့္ ဓာတ္ေငြ႕ စြမ္းအင္ အရင္း အျမစ္ မ်ားကို ရရိွေအာင္ ႀကိဳးစား လာမႈႏွင့္ ၎၏ ကုန္သြယ္ ေရလမ္းေၾကာင္း မ်ားကို လံုၿခံဳမႈ ရိွေစရန္ အတြက္ ေရတပ္ အင္အားကို တိုးခ်ဲ႕ လာမႈ မ်ားေၾကာင့္ အေမ ရိကန္တို႕၏ အကိ်ဳး စီးပြားႏွင့္ ထိပ္တိုက္ ရင္ဆိုင္ မႈမ်ား ျဖစ္လာ ႏုိင္သည္ဟု ေဖာ္ျပ ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

အထက္ပါ အေျခအေန မ်ားကို ေလ့လာ ပါက အနာဂတ္ ကာလတြင္ တရုတ္- အာဆီယံ ဆက္ဆံေရး တိုးတက္ လာမႈ ကိုလည္း အေမရိကန္ အေနျဖင့္ ၿခိမ္းေျခာက္မႈ တစ္ခု အျဖစ္ ရႈျမင္ လာႏိုင္သည့္ အလား အလာ ရိွေန ေပသည္။ ထိုသို႕ ရႈျမင္ လာသည့္ႏွင့္ အမွ် အာဆီယံ တစ္ဖြဲ႕လံုး အေပၚတြင္ လည္းေကာင္း၊ အဖြဲ႕ဝင္ ႏုိင္ငံမ်ား အေပၚတြင္ လည္းေကာင္း ႏုိင္ငံ တစ္ခုျခင္း၏ ပထဝီ ႏိုင္ငံေရး အရ အေရးပါမႈ အေပၚ မူတည္ၿပီး ဖိအား ေပးမႈ၊ စည္းရံုး သိမ္းသြင္းမႈ မ်ားလည္း ပိုမ်ား လာမည္မွာ ေသခ်ာ ေနၿပီ ျဖစ္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အာဆီယံ အေနျဖင့္ ယခင္ က်င့္သံုး ခဲ့သည့္ မူဝါဒမ်ားကို ဆက္လက္ ထိန္းသိမ္းၿပီး ေဒသတြင္း တည္ၿငိမ္မႈႏွင့္ ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ ကို အင္အားႀကီး နိုင္ငံ မ်ား၏ အားၿပိဳင္မႈတြင္ စေတး မခံရေရး အတြက္ အားထုတ္ လုပ္ေဆာင္ သြားရမည့္ အေျခ အေနသို႕ ေရာက္ရိွ ေနၿပီ ျဖစ္ပါသည္။

ရဲထြဋ္

မီွျငမ္းျပဳစာေစာင္မ်ား

၁။	Jing-dong Yuan, CHINA-ASEAN RELATIONS:PERSPECTIVES, PROSPECTS AND IMPLICATIONS FOR U.S. INTERESTS, October, 2006
၂။	Christopher J. Pehrson , MEETING THE CHALLENGE OF CHINA'S RISING POWER ACROSS THE ASIAN LITTORAL, July , 2006
၃။	David Shambaugh, The US and China: Friends or Foes? , April, 2006
၄။	Joshua Kurlantzick, The Beijing's Big Push, Newsweek 9-4-2007
၅။	Quadrennial Defense Review Report, Department of Defence, United State, February 2006