တိုနီဘလဲအေၾကာင္းတေစ့တေစာင္း

ၿဗိတိသွ် ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ တိုနီ ဘလဲက ေမလ ၁ဝ ရက္ေန႕တြင္ ၎ အေနျဖင့္ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ ရာထူးမွ ဇြန္လ ၂၇ ရက္ေန႕တြင္ အနားယူ ေတာ့မည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ေၾကညာ ခဲ့သည္။ ထုိေၾကညာ ခ်က္ႏွင့္ အတူ ေလဘာပါတီ သမိုင္းတြင္ သက္တမ္း အရွည္ဆံုး တာဝန္ ထမ္းေဆာင္ ခဲ့ေသာ၊ ေလဘာ ပါတီကို သံုးၾကိမ္ဆက္တိုက္ ေရြးေကာက္ပြဲ အႏုိင္ ရေအာင္ စြမ္းေဆာင္ ခဲ့ေသာ တိုနီ ဘလဲ၏ ႏုိင္ငံေရး ဘဝလည္း အဆံုးသတ္ ေတာ့မည္ ျဖစ္သည္။

ႏုိင္ငံေရးဘဝအစ

၁၉၅၃ ခုႏွစ္ ေမလ ၆ ရက္ေန႕ တြင္ ေမြးဖြားခဲ့ေသာ တိုနီ ဘလဲသည္ ေအာက္စဖိုဒ့္ တကၠသိုလ္မွ ေက်ာင္းၿပီး သည့္ ၁၉၇၅ ခုႏွစ္တြင္ ေလဘာ ပါတီသို႕ ဝင္ေရာက္ၿပီး ႏုိင္ငံေရး လွဳပ္ရွား မႈမ်ားကို စတင္ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည္။ ထို႕ေနာက္ ေယာကၡမ ျဖစ္သူ ၿဗိတိသွ် သရုပ္ေဆာင္ တိုနီဘုသ္၏ အကူ အညီျဖင့္ ၁၉၈ဝ ျပည့္ႏွစ္ ၾကားျဖတ္ ေရြးေကာက္ ပြဲတြင္ Beacons Fields မဲဆႏၵ နယ္တြင္ အေရြး ခံရန္ ႀကိဳးစား ခဲ့ေသာ္လည္ ရံႈးနိမ့္ ခဲ့သည္။ ထိုေရြး ေကာက္၌ တိုနီဘလဲ အေနျဖင့္ အနည္းဆံုး လိုအပ္သည့္ ေထာက္ခံမဲ ၁ဝ%ပင္ မျပည့္ သျဖင့္ ေရြးေကာက္ပြဲ စေပၚေငြ ဆံုးရံႈး ခဲ့ရ သည့္တိုင္ ၎၏ စိတ္အား ထက္သန္စြာ မဲဆြယ္ စည္းရံုးမႈ မ်ားကို ေလဘာ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ မ်ားက သတိ ျပဳမိ ခဲ့ၾကၿပီး အလား အလာ ရိွသည့္ မ်ိဳးဆက္သစ္ ႏုိင္ငံေရး သမား အျဖစ္ အသိ အမွတ္ျပဳ ခံခဲ့ ရသည္။

၁၉၈၃ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ပြဲ တြင္မူ တိုနီ ဘလဲသည္ Sedgefield မဲဆႏၵနယ္မွ ေရြးခ်ယ္ တင္ေျမႇာက္ ခံခဲ့ ရသည္။ ပါလီမန္ အတြင္းသို႕ ေရာက္ရိွ သည္ႏွင့္ ေလဘာ ပါတီ အတြင္းတြင္ တိုနီ ဘလဲသည္ အခ်ိန္ တိုတို အတြင္း ေရွ႕တန္းသို႕ ေရာက္လာ ခဲ့သည္။ ၁၉၈၄ ခုႏွစ္တြင္ အတုိက္ အခံ ေလဘာ ပါတီ၏ ဘ႑ာေရး ဆိုင္ရာ လက္ေထာက္ တာဝန္ခံ အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၈၇ ခုႏွစ္တြင္ ကုန္သြယ္ ေရးႏွင့္ စက္မႈ လုပ္ငန္း ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕ဝင္ အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ ၁၉၈၈ ခုႏွစ္တြင္ စြမ္းအင္ ဆိုင္ရာ တာဝန္ခံ အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ တာဝန္ယူ ခဲ့ရသည္။ ၿဗိတိသွ် တို႕၏ နုိင္ငံေရး စနစ္ အရ အတိုက္ အခံ ပါတီ တြင္လည္း အစိုးရ ဝန္ႀကီး အဖြဲ႕ ပံုစံ တာဝန္ခံ မ်ားကို ခန္႕အပ္ ထားၿပီး အစိုးရ၏ မူဝါဒ မ်ားကို ဆန္းစစ္ ေဝဖန္ျခင္း၊ ပါတီ၏ မူဝါဒ မ်ားကို ခ်မွတ္ျခင္း တို႕ကို ေဆာင္ရြက္ ေလ့ရိွရာ တိုနီဘလဲ အေနျဖင့္ ထိုတာဝန္ မ်ားကို ထမ္းေဆာင္ ရျခင္းျဖင့္ ေလဘာ ပါတီ၏ မူဝါဒ မ်ားကို အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ရာတြင္ အေရး ပါသည့္ အခန္းမွ ပါဝင္ခြင့္ ရသကဲ့သို႕ အစိုးရ အဖြဲ႕၏ လုပ္နည္း လုပ္ဟန္ မ်ားကိုလည္း ေလ့လာခြင့္ ရရိွခဲ့ ေပသည္။ ထိုအခိ်န္ ကပင္ တိုနီ ဘလဲသည္ ေလဘာ ပါတီ အတြင္း ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ ေရးမ်ား လုပ္ရန္ လိုလားသည့္ နီးလ္ကင္ေနာ့ဖ္ အုပ္စုတြင္ ပါဝင္ လွဳပ္ရွား ခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရ သည္။ တကယ္ ေတာ့လည္း ထိုအခ်ိန္က မာဂရက္ သက္ခ်ာ ေခါင္းေဆာင္ သည့္ ကြန္ဆား ေဗးတစ္ ပါတီက ၁၉၇၉ ခုႏွစ္မွ စၿပီး ဆက္တိုက္ အာဏာ ရေနခဲ့ ေသာေၾကာင့္ ေလဘာ ပါတီက အိမ္နိ္မ့္စံ ဘဝ ေရာက္ေန ေလရာ ပါတီ အတြင္း ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး လုပ္လို သူမ်ား အတြက္ အခြင့္ အလမ္းေကာင္း ျဖစ္ေန ခဲ့သည္။

၁၉၉၂ ခုႏွစ္တြင္ ကြန္ဆာ ေဗးတစ္ ပါတီက ေလးၾကိမ္ ဆက္တုိက္ ေရြးေကာက္ ပြဲတြင္ အနုိင္ ရရိွ ခဲ့သည့္ အခါ ေလဘာ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ နီးလ္ကင္းေနာ့က္ ႏႈတ္ထြက္ သြားၿပီး ဂြၽန္စမစ္က ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာ ခဲ့ကာ ေလဘာ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္သစ္ ေအာက္တြင္ တိုနီ ဘလဲသည္ ေလဘာ ျပည္ထဲ ေရးရာ တာဝန္ခံ ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ ဂြၽန္စမစ္ ႏွလံုး ေရာဂါျဖင့္ ရုတ္တရက္ ကြယ္လြန္ သြားသည့္ အခါ တြင္မူ တိုနီ ဘလဲသည္ ေလဘာ ပါတီ ေခါင္ေဆာင္ ေရြးခ်ယ္ ပြဲတြင္ ဂြၽန္ပရက္ စေကာ့ (ယခု ေလဘာ ဒုတိယ ေခါင္းေဆာင္) ႏွင့္ မာဂရက္ ဘက္ကက္ (ယခု ႏုိ္င္ငံျခား ေရးဝန္ႀကီး) တို႕ကို အႏုိင္ ယူၿပီး ေလဘာ ပါတီ ေခါင္းေဆာင္ ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။

ေလဘာ ပါတီသစ္

တိုနီ ဘလဲသည္ ၿဗိတိသွ် မဲဆႏၵရွင္ မ်ား၏ အျမင္တြင္ ေလဘာ ပါတီ၏ ပုံရိပ္ကို ေျပာင္းလဲရန္ ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ ေလဘာ ပါတီ၏ မူဝါဒ မ်ားတြင္ ပါဝင္ ေနေသာ လက္ဝဲစြန္း အယူ အဆမ်ား ျဖစ္သည့္ အဓိက စီးပြားေရး လုပ္ငန္း မ်ားကို ႏုိင္ငံပိုင္ ျပဳလုပ္ေရး၊ အႏုျမဴ လက္နက္ မ်ားကို တစ္ဖက္သတ္ ဖ်က္သိမ္းေရး၊ ဝင္ေငြခြန္ တိုးျမွင့္ ေကာက္ခံမႈ စသည့္ မူဝါဒ မ်ားကို ပယ္ဖ်က္ရန္ လုပ္ေဆာင္ ခဲ့သည္။ ထိုအေျပာင္း အလဲမ်ား အေပၚ ပါတီတြင္း လက္ဝဲ အယူ အဆ ျပင္းထန္ သူမ်ားႏွင့္ အလုပ္ သမား သမဂၢ မ်ားက ျပင္းျပင္း ထန္ထန္ ဆန္႕က်င္ ခဲ့ေသာ္လည္း တိုနီ ဘလဲက ကြန္ဆာ ေဗးတစ္ တို႕အေပၚ ေအာင္ပြဲခံ လိုလွ်င္ ေလဘာ ပါတီ အေနျဖင့္ အဓိက က်ေသာ ေျပာင္းလဲ မႈမ်ား လုပ္ရန္ လိုသည္ ဆိုသည့္ အယူ အဆကို ေအာက္ေျခ ပါတီ ဝင္မ်ားက လက္ခံေအာင္ စည္းရံုး နုိင္ခဲ့သည္။ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္ ပါတီ ညီလာခံက တိုနီ ဘလဲ၏ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး မူမ်ားကို လက္ခံ ခဲ့သည့္ အခါ တိုနီ ဘလဲက ေလဘာ ပါတီသည္ ေလဘာ ပါတီသစ္ New Labour အျဖစ္ ျပန္လည္ ေမြးဖြား လာခဲ့ၿပီဟု ေၾကြးေက်ာ္ခဲ့သည္။

တိုနီ ဘလဲက ေလဘာ ပါတီသည္ ကြန္ဆာ ေဗးတစ္တို႕ ခ်မွတ္ ထားသည့္ ေစ်းကြက္ စီးပြားေရး စနစ္ ဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ မ်ားကို ဆက္လက္ ေဆာင္ရြက္ သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း သို႕ေသာ္ ကြန္ဆာ ေဗးတစ္ တို႕ထက္ ပိုမိုထိ ေရာက္ေအာင္၊ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ၏ အက်ိိဳး ေက်းဇူးကို လူအဖြဲ႕ အစည္း တစ္ခုလံုးက ပိုမို မွ်မွ် တတ ခံစား ႏုိင္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ မည္ဟု ၿဗိတိန္ ျပည္သူ မ်ားကို ကတိ ေပးခဲ့သည္။ ထို႕ျပင္ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး က႑ မ်ားကို ပစ္ပယ္ ထားသည့္ ကြန္ဆာ ေဗးတစ္ တို႕ကို အျပစ္တင္ၿပီး ၿဗိတိန္ ျပည္သူ တို႕သည္ ယခုထက္ ပိုမို ေကာင္းမြန္စြာ ပညာ သင္ခြင့္ ရရမည္၊ ေလဘာ၏ ဦးစားေပး လုပ္ငန္းမွာ ပညာေရး က႑ ျဖစ္သည္ဟု ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကား ခဲ့သည္။ တိုနီဘလဲ၏ ဦးေဆာင္မႈ ေအာက္တြင္ အသြင္ ေျပာင္းလာေသာ ေလဘာ ပါတီသည္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ ပြဲတြင္ အျပတ္ အသတ္ အႏုိင္ရခဲ့ၿပီး တိုနီဘလဲ သည္လည္း ၁၈၁၂ ခုႏွစ္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ အသက္ အငယ္ဆံုး ၿဗိတိသွ် ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ျဖစ္လာ ခဲ့သည္။

ႏုိင္ငံေရး အတက္ အက်

တိုနီ ဘလဲသည္ ၁၉၉၇ ခုႏွစ္မွ ၂ဝဝ၇ ခုႏွစ္ အထိ ဆယ္ႏွစ္ ဆက္တိုက္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ တာဝန္ယူ ခဲ့ရာ ေလဘာ ပါတီတြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ အျဖစ္ တစ္ဆက္တည္း သက္တမ္း အရွည္ဆံုး တာဝန္ယူ ခဲ့ရသူ ျဖစ္သည္။ ထို႕အတူ ေလဘာ ပါတီကို သံုးၾကိမ္ ဆက္တိုက္ ေရြးေကာက္ပြဲ အနုိင္ ရေအာင္ ဦးေဆာင္ ႏုိင္ခဲ့သည့္ ပထမဆံုး ေခါင္းေဆာင္လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ထို႕ျပင္ ၿဗိတိန္ ႏုိင္ငံ သမိုင္းတြင္ တတိယ ေျမာက္ သက္တမ္း အရွည္ဆံုး ဝန္ႀကီး ခ်ဳပ္လည္း ျဖစ္ခဲ့သည္။ ( သက္တမ္း အရွည္ဆံုး ႏွစ္ဦးမွာ ေလာ့ဒ္ လစ္ဗာပူး ၁၈၁၂- ၁၈၂၇ ႏွင့္ မဂရက္ သက္ခ်ာ ၁၉၇၉-၁၉၉ဝ တို႕ ျဖစ္သည္။)

တိုနီ ဘလဲသည္ ၎၏ ပထမ သက္တမ္း (၁၉၉၇-၂ဝဝ၁) တြင္ အထက္ လႊတ္ေတာ္ကို ျပင္ဆင္ ဖြဲ႕စည္းေရး၊ ေဝလ ျပည္နယ္ႏွင့္ စေကာ့ တလန္ တို႕ကို အုပ္ခ်ဳပ္ခြင့္ အာဏာမ်ား ပိုေပးေရး စေသာ ဖြဲ႕စည္းပံု ဆိုင္ရာ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲမႈ မ်ားႏွင့္ လူမူ ဖူလံုေရး က႑ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲေရး မ်ားကို ဦးစားေပး ေဆာင္ရြက္ ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ ထိုေျပာင္းလဲ မႈမ်ားသည္ ေႏွးေကြး လွေသာေၾကာင့္ ၿဗိတိန္ ျပည္သူ မ်ားက တိုနီ ဘလဲအေပၚ ျပစ္တင္ မႈမ်ား ျပဳလုပ္ ခဲ့ၾကသည့္ အျပင္ ေလဘာ ပါတီ အေပၚ လူထု ေထာက္ခံ မႈလည္း က်ဆင္း လာခဲ့သည္။

သို႕ေသာ္ စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႕ အႀကမ္းဖက္ တိုက္ခိုက္မႈက ဘုရ္ွ၏ ႏုိင္ငံေရး ကံၾကမၼာကို ေျပာင္းလဲ ေစသကဲ့သို႕ တိုနီ ဘလဲ ကိုလည္း မ်က္ႏွာ သာေပး ေဖးမ ခဲ့သည္။ သမိုင္း ပညာရွင္ အင္ဒရူး ေရာဘတ္ က စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႕ တိုက္ခိုက္ မႈသာ မရိွခဲ့လွ်င္ တိုနီ ဘလဲသည္ ၿဗိတိန္ သမိုင္းတြင္ ဒုတိယ တန္းစား ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ အျဖစ္ႏွင့္ မထင္မရွား ဇာတ္သိမ္း ရလိမ့္ မည္ဟု မွတ္ခ်က္ ျပဳခဲ့သည္။ အၾကမ္းဖက္ ဝါဒ တိုက္ဖ်က္ေရး စစ္ပြဲတြင္ မဟာမိတ္ အေမ ရိကန္ တို႕ႏွင့္ ရင္ေပါင္းတန္း တုိက္ပြဲ ဝင္သြားမည္ ဆိုသည့္ ရဲရဲေတာက္ ကတိ ျပဳခ်က္ ႏွင့္အတူ အာဖဂန္ စစ္ပြဲကို ဝင္တိုက္ ခဲ့ေသာ တိုနီ ဘလဲသည္ ၿဗိတိန္ ျပည္သူ တို႕၏ အသဲ ႏွလံုးကို ဆြဲေဆာင္ ႏိုင္ခဲ့ ေပသည္။ ( အီရတ္ စစ္ပြဲ ကေတာ့ တစ္မ်ိဳး တစ္ဘာသာ ျဖစ္ခဲ့သည္။)

တိုနီ ဘလဲ၏ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ သက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္တြင္ အေအာင္ ျမင္ဆံုးဟု ေျပာနုိင္သည့္ လုပ္ရပ္မွာ ေျမာက္ အိုင္ယာလန္ အေရးကို ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အေျဖရွာ နုိင္ခဲ့ ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ဂြၽန္ေမဂ်ာ လက္ထက္တြင္ စတင္ ခဲ့ေသာ ေျမာက္ အိုင္ယာလန္ ေဆြးေႏြး ပြဲသည္ တိုနီ ဘလဲ လက္ထက္ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ Good Friday Agreement ဟု အမည္ တြင္သည့္ သေဘာ တူညီခ်က္ကို လက္မွတ္ ေရးထုိး ႏုိင္ခဲ့သည္။ သေဘာ တူညီ ခ်က္ကို အေကာင္ အထည္ ေဖာ္ရာတြင္ အခက္ အခဲ မ်ားစြာ ေတြ႕ခဲ့ သည့္တိုင္ တိုနီ ဘလဲသည္ အေမရိကန္ သမၼတ မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံေရး ေကာင္းမြန္ မႈကို အခြင့္ေကာင္း ယူၿပီး ဆင္ဖိန္း အဖြဲ႕ကို ၿငိမ္းခ်မ္္းေရး လုပ္ငန္းစဥ္ မ်ားအား လက္ခံ လာေအာင္ စြမ္းေဆာင္ ႏုိင္ခဲ့ ေပသည္။ ထို႕အတူ တိုနီ ဘလဲသည္ ဥေရာပႏွင့္ အာဖရိက ေဒသ ပဋိပကၡ ေျဖရွင္းေရး မ်ားတြင္ ၿဗိတိန္ ႏုိင္ငံက အဓိက အခန္းမွ ပါဝင္ ႏုိင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ ႏုိင္ခဲ့ သည္ကို ေတြ႕ရသည္။

တိုနီ ဘလဲသည္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ ဘဝတြင္ ၿဗိတိန္ ႏုိ္င္ငံ အတြက္ စီးပြားေရး ဖြံ႕ၿဖိဳး တိုးတက္မႈ၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရး၊ လူမႈ ဖူလံုေရး က႑ ျပဳျပင္ ေျပာင္းလဲ မႈမ်ား ေဖာ္ေဆာင္ ေပးသကဲ့သို႕ ႏုိင္ငံ တကာ ေရးရာ မ်ားတြင္ အဓိက အခန္း က႑မွ ပါဝင္ ႏုိင္ေအာင္ စြမ္းေဆာင္ ႏုိင္ခဲ့ သည္မွာ သံသယ ရိွစရာ လိုမည္ မဟုတ္ေပ၊ တိုနီဘလဲ ကလည္း ၎၏ ႏႈတ္ဆက္ မိန္႕ခြန္းတြင္ ထိုအခ်က္ မ်ားကိုသာ ေလဘာ ပါတီ၏ အဓိက ေအာင္ျမင္ မႈမ်ား အျဖစ္ အႀကိမ္ႀကိမ္ ရည္ညႊန္း ခဲ့ေပသည္။ သို႕ေသာ္ ၿဗိတိန္ ႏုိင္ငံ သမိုင္းတြင္ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ မ်ားကို ၎တို႕ သက္တမ္္းတြင္ ေပၚေပါက္ ခဲ့ေသာ အဓိက ျဖစ္ရပ္၏ ေအာင္ျမင္မႈ၊ ဆံုးရႈံးမႈ မ်ားႏွင့္သာ ယွဥ္တြဲၿပီး ခ်ိန္ဘာလိန္ ကို ျမဴးနစ္ သေဘာ တူညီခ်က္၊ ခ်ာခ်ီကို ၿဗိတိန္ ေလေၾကာင္း တိုက္ပြဲ၊ အန္္ေတာ္နီ အီဒင္ကို စူးအက္ တူးေျမာင္း အေရး အခင္း၊ မာဂရက္ သက္ခ်ာကို ေဖာ့ကလန္ စစ္ပြဲ စသည္ျဖင့္ ျပည္သူ မ်ားက သတိ ရလွ်က္ ရိွၾကရာ တိုနီဘလဲ ကိုလည္း အီရတ္ စစ္ပြဲႏွင့္ တြဲၿပီး သတိရ ေနၾက မည္မွာ ေသခ်ာ ေနေပသည္။

အီရတ္ စစ္ပြဲ

စက္တင္ဘာ ၁၁ ရက္ေန႕ တိုက္ခိုက္မႈႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး မိန္႕ခြန္း ေျပာၾကား ရာတြင္ တိုနီ ဘလဲက ၿဗိတိန္ ႏိုင္ငံသည္ အေမရိကန္ႏွင့္ ရင္ေပါင္ တန္းၿပီး အၾကမ္းဖက္ ဝါဒကို တိုက္ပြဲဝင္ သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္းႏွင့္ အေမရိကန္ ျပည္သူ တို႕ႏွင့္ အတူ ေနာက္ဆံုး အခ်ိန္ အထိ ရပ္တည္ သြားမည္ ျဖစ္ေၾကာင္း ကတိျပဳ ခဲ့သည္။ ထိုစကား ႏွင့္အညီပင္ တိုနီဘလဲသည္ ၿဗိတိန္ ျပည္သူ အမ်ားစုႏွင့္ ဥေရာပ မဟာမိတ္ မ်ား၏ သေဘာ ထားကို ဆန္႕က်င္ၿပီး ၿဗိတိန္ ႏုိင္ငံကို အီရတ္ စစ္အတြင္း ဆြဲသြင္း ခဲ့သည္။ အီရတ္ စစ္ပြဲလြန္ ကာလ အီရတ္ ႏုိ္င္ငံတြင္ အေျခ အေနမ်ား ယိုယြင္း ပ်က္စီး လာသည့္ အခါ တိုနီဘလဲ အေပၚ ေထာက္ခံ မႈမ်ား ကလည္း တဟုန္ထိုး က်ဆင္း လာခဲ့သည္။

ထုိ႕ေၾကာင့္ ၂ဝဝ၅ ခုႏွစ္ ေရြးေကာက္ ပြဲတြင္ ေလဘာ ပါတီ အႏုိင္ရ ခဲ့သည့္တိုင္ အမ်ားစု ရရိွ ထားေသာ အမတ္ အေရ အတြက္မွာ ၁၆၇ ေနရာမွ ၆၆ ေနရာသို႕ က်ဆင္း သြားခဲ့သည္။ ႏုိင္ငံေရး အကဲခတ္ အမ်ားစု ကမူ ထိုေရြး ေကာက္ပြဲတြင္ ေလဘာတို႕ အႏုိင္ရ ျခင္းမွာ ကြန္ဆာ ေဗးတစ္ တို႕၏ အားနည္းခ်က္ ေၾကာင့္သာ ျဖစ္သည္ဟု သံုးသပ္ ခဲ့ၾကသည္။ ၂ဝဝ၆ ခုႏွစ္ ေမလ တြင္မူ တိုနီဘလဲ အေပၚ လူထု ေထာက္ခံ မႈမွာ ၂၆% အထိ က်ဆင္း သြားခဲ့ၿပီး ၎လတြင္ ျပဳလုပ္သည့္ ေဒသႏၲရ ေရြးေကာက္ပြဲ မ်ားတြင္ ေလဘာ ပါတီ အေနျဖင့္ ေဒသ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး ေကာင္စီ ၃၁၉ ေနရာကို လက္လြတ္ လိုက္ရသည့္ အခါ ေလဘာ ပါတီ အတြင္းတြင္ တိုနီဘလဲ ႏႈတ္ထြက္ ေပးရန္ ေတာင္းဆို မႈမ်ား ပိုမို မ်ားျပား လာခဲ့သည္။ ထို႕ေၾကာင္း ၎ႏွစ္ စက္တင္ ဘာလတြင္ ျပဳလုပ္သည့္ ေလဘာ ပါတီ ညီလာခံတြင္ တိုနီ ဘလဲက ယခု ညီလာခံသည္ ေလဘာ ေခါင္းေဆာင္ အျဖစ္ ၎ေနာက္ဆံုး တက္ေရာက္သည့္ ညီလာခံ ျဖစ္ေၾကာင္း ေျပာၾကား ခဲ့ရ ေပသည္။

သမိုင္း စာမ်က္ႏွာ ေပၚက ေနရာ

တိုနီဘလဲ ကဲ့သို႕ ႏုိင္ငံတကာ ေရးရာ အေတြ႕ အႀကံဳ မ်ားေသာ၊ ႏုိင္ငံေရး ပါးဝ လွေသာ ေခါင္းေဆာင္ တစ္ဦးက ဘုရ္ွကဲ့သို႕ တစ္ယူသန္ ကြန္ဆာ ေဗးတစ္ တစ္ေယာက္၏ ဦးေဆာင္မႈ ေအာက္တြင္ မ်က္စိ စံုမိွတ္ လိုက္ခဲ့ ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး အယူအဆ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေပၚထြက္ ခဲ့ၾက ပါသည္။ တိုနီဘလဲ ကမူ ၎၏ ႏႈတ္ဆက္ မိန္႕ခြန္းတြင္ တုိင္းျပည္ကို ဦးေဆာင္ ရာတြင္ တစ္ခါ တစ္ရံ ျပည္သူ မ်ား၏ ဆႏၵကို ဆန္႕က်င္ၿပီး တိုင္းျပည္ အတြက္ အက်ိဳး ရိွမည္ဟု မိမိ ယံုၾကည္သည့္ အခ်က္ကို ဆံုးျဖတ္ ေဆာင္ရြက္ ခဲ့ရေၾကာင္း ေျပာဆိုၿပီး အီရတ္ စစ္ပြဲကို ကာကြယ္ ေျပာဆို သြားခဲ့သည္။ ထုိ႕ေၾကာင့္ ဘာေၾကာင့္ အီရတ္ စစ္ပြဲတြင္ အေမ ရိကန္ကို ေထာက္ခံရန္ ဆံုးျဖတ္ ခဲ့သည္ကို တိုနီဘလဲ တစ္ဦးသာ သိႏိုင္ ေပလိမ့္မည္။

မည္သို႕ပင္ ဆိုေစ ရွက္ဖီး တကၠသိုလ္ ေခတ္သစ္ သမိုင္း ပါေမာကၡ အီယန္ ကားေရွာ၏ ေအာက္ပါ မွတ္ခ်က္က တိုနီဘလဲ၏ သမိုင္း စာမ်က္ႏွာ ေပၚက ေနရာကို ေဖာ္ျပ ေနေပသည္။

အန္တိုနီ အီဒင္ အေၾကာင္း ေျပာရင္ ဆူးအက္ တူးေျမာင္း အေရး အခင္းမွာ အဆံုး  အျဖတ္မွားခဲ့တာကို ပဲ သတိရ ၾကလိ္မ့္မယ္၊ တိုနီဘလဲ ဆိုရင္ေတာ့ အီရတ္ စစ္ပြဲ ပဲေပါ့။ ေရွာင္လို႕ရႏုိင္တဲ့ အမွားကို ဇြတ္တိုး လုပ္ခဲ့တဲ့ လုပ္ေဆာင္ ခ်က္ကို တိုနီ ဘလဲရဲ့ သေကၤတအျဖစ္ အၿမဲ သတိရ ေနၾကမွာ ေသခ်ာတယ္၊ လူေတြကမွာ တိုနီဘလဲ ေအာင္ျမင္ ခဲ့တာေတြ အားလံုးကို အီရတ္ စစ္ပြဲ အမွားနဲ႕ ေခ်လိုက္ ၾကမွာပါ။ အီရတ္ စစ္ပြဲက တိုနီဘလဲ ဝန္ႀကီးခ်ဳပ္ သက္တမ္း အတြက္ အႀကီးဆံုး အႏႈတ္ လကၡဏာ အျဖစ္ တစ္သက္လံုး စြဲက်န္ ေနမွာ ေသခ်ာ ပါတယ္။

ရဲထြဋ္

မီွျငမ္းျပဳစာေစာင္မ်ား

၁။	BBC News 10-5-2007, 11-5-2007
၂။	Tony Blair on his legacy and Iraq, Newsweek, 26-2-2007