စာနယ္ဇင္းေကာင္စီဆိုသည္မွာ (၄)

မီဒီယာေပါင္းစည္းမႈႏွင့္ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ၏ အခန္းက႑

စာနယ္ဇင္းေကာင္စီမ်ားကို စတင္ဖြဲ႕စည္းခဲ့ခ်ိန္က စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား၊ အထူးသျဖင့္ သတင္းေထာက္မ်ား သို႕မဟုတ္ ဂ်ာနယ္လစ္မ်ားႏွင့္ သက္ဆုိင္သည့္ အေရးကိစၥမ်ားကို ကိုင္တြယ္ ေျဖရွင္းရန္ အတြက္သာ ရည္ရြယ္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ သို႕ေသာ္ သတင္း အခ်က္အလက္ နည္းပညာမ်ား၊ သတင္းတင္ဆက္ပံု နည္းစနစ္မ်ား ေျပာင္းလဲတိုးတက္ လာခ်ိန္တြင္ ပံုနိွပ္မီဒီယာ၊ ရုပ္သံလႊင့္ မီဒီယာႏွင့္ မီဒီယာသစ္ ( New Media) ျဖစ္သည့္ အြန္လိုင္း မီဒီယာမ်ားအၾကား ကြဲျပားျခားနားမႈမွာ မရိွသေလာက္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထို႕ေၾကာင့္လည္း မီဒီယာ ေပါင္းစည္းမႈ ( Media Convergence ) ေခတ္ကာလတြင္ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီမ်ား၏ အခန္းက႑ကိုလည္း လိုက္ပါေျပာင္းလဲရန္ လိုမလို စဥ္းစားရန္ လိိုအပ္လာျပီ ျဖစ္သည္။ ၾသစေတးလ်ႏုိင္ငံ ပင္လွ်င္  ၂၀၁၁ ခုနွစ္တြင္ Convergence Review Committee ကိုဖြဲ႕စည္းခဲ့ျပီး မီဒီယာ ေပါင္းစည္းမႈေၾကာင့္ ေျပာင္းလဲ ေဆာင္ရြက္ရမည့္ စာနယ္ဇင္းဆုိင္ရာ လုပ္ထံုး လုပ္နည္းမ်ားကို ေလ့လာလွ်က္ရိွရာ ယခု  ေမလတြင္ ေကာ္မတီ၏ ေလ့လာ ေတြ႕ရိွခ်က္မ်ားကို လႊတ္ေတာ္ သို႕တင္သြင္းခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။

ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္  ဆီြဒင္စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီက ပံုႏိွပ္၊ ေရဒီယိုႏွင့္ ရုပ္ျမင္သံၾကား ဆုိင္ရာ စာနယ္ဇင္း က်င့္၀တ္ ( Code of Ethics for Press, Radio and Televesion in Sweden) ကို ျပ႒ာန္းထားျပီး ဆြီဒင္ ေရဒီယိုႏွင့္ ရုပ္ျမင္သံၾကား ဆိုင္ရာ အဖြဲ႕ျဖစ္သည့္ Swedish Radio and Televesion Authority က ထိုက်င့္၀တ္မ်ားႏွင့္ အညီစီမံေဆာင္ ရြက္သည္ကိုေတြ႕ရသည္။ ဖင္လန္ႏုိင္ငံတြင္မူ ၁၉၆၈ခုႏွစ္ စတင္ဖြဲ႕စည္းစဥ္ကပင္ မီဒီယာအားလံုးအတြက္ ရည္စူးျပီး Council for Mass Media အမည္ျဖင့္ ဖြဲ႕စည္းခဲ့ျပီး ပံုႏိွပ္ႏွင့္ ရုပ္သံမီဒီယာ ႏွစ္ခုလံုးႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္လွ်က္ ရိွသည္။ ဒိန္းမတ္နုိ္င္ငံတြင္လည္း ဒိန္းမတ္ ရုပ္သံလႊင့္ လိုင္စင္ျဖင့္ ထုတ္လႊင့္ေနသည့္ ရုပ္သံမီဒီယာ အားလံုး စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ အဖြဲ႕၀င္ျဖစ္ရန္ႏွင့္ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို လိုက္နာရန္ ဥပေဒျဖင့္ သတ္မွတ္ ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ နယ္သာလန္ ႏုိင္ငံတြင္မူ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီအေနျဖင့္ ရုပ္သံႏွင့္ အြန္လိုင္း သတင္းသမားမ်ား အတြက္ပါ တာ၀န္ယူရန္ သင့္မသင့္ သံုးသပ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဂ်ာမန္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ အေနျဖင့္လည္း ရုပ္သံလႊင့္ မီဒီယာမ်ားအေပၚ တာ၀န္ယူမႈ မရိွေသာ္လည္း ဂ်ာမန္ ရုပ္ျမင္သံၾကား အာဏာပို္င္မ်ား အေနျဖင့္ ရုပ္သံ သတင္းေထာက္မ်ား၏ က်င့္၀တ္ဆုိင္ရာ ျပႆနာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ သေဘာထားကို ရယူေလ့ရိွသည္။ အာရွတိုက္ရိွ အင္ဒိုနီးရွားႏွင့္ အိႏိၵယစာနယ္ဇင္းေကာင္စီမ်ားသည္လည္း ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာအေပၚ တာ၀န္ယူမႈမရိွဘဲ အစိုးရက ဖြဲ႕စည္းေပးထားသည့္ ရုပ္သံေကာင္စီ ( Braodcast Council) မ်ားကသာ တာ၀န္ယူ ေဆာင္ရြက္သည္ကို ေတြ႕ရသည္။

အင္တာနက္ မီဒီယာမ်ား၏ အေျခအေနက တစ္မ်ိဳးထူးျခားသည္။ အင္တာနက္ေပၚမွာ ညစ္ညမ္း ၀က္ဘ္ဆိုက္မ်ား၊ ေငြေၾကး လိမ္လည္မႈမ်ား၊ လူကုန္ကူးမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး ဆိုင္ဘာမႈခင္း ဆုိင္ရာ ဥပေဒမ်ား ရိွေသာ္လည္း ျပည္သူမ်ားက ၎တို႕၏ အျမင္မ်ားကို လြတ္လပ္စြာ ေဖာ္ထုတ္ ေရးသားျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္လွ်င္မူ ထိန္းခ်ဳပ္ရန္မသင့္ဟု ယူဆ ထားၾကသည္။ သို႕ေသာ္ မီဒီယာေပါင္းစည္းမႈ ျမင့္မားလာခ်ိန္တြင္ ပံုႏိွပ္ မီဒီယာမ်ားကလည္း အင္တာနက္ေပၚတြင္ လႊင့္တင္လာသကဲ့သို႕ စာနယ္ဇင္း သမားမ်ားကလည္း ကို္ယ္ပိုင္ ဘေလာ့ဂ္၊ ေဖ့္စဘြတ္၊ တြစ္တာမ်ားအသံုးျပဳျပီး မိမိတို႕ အျမင္မ်ားကို ေရးသားလာခဲ့ၾကသည္။ ထို႕ျပင္ ျပည္သူ တစ္ဦးခ်င္းကလည္း သတင္းသမားမ်ား အျဖစ္ သတင္းမ်ား၊ သတင္းဓာတ္ပံုမ်ား၊ ရုပ္သံဖုိင္မ်ားကို လႊင့္တင္ လာသည္ကုိေတြ႕ရျပန္သည္။ ထို႕ေၾကာင့္ အြန္လိုင္း သတင္းေရးသားမႈမ်ား အေနျဖင့္လည္း စာနယ္ဇင္းက်င့္၀တ္မ်ားကို လိုက္နာ ေစာင့္ထိန္းသင့္သည္ဆိုသည့္ အယူအဆမ်ားလည္း ေပၚေပါက္လာခဲ့သည္။

၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ဆြီဒင္ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီက ပံုႏိွပ္မီဒီယာမ်ား၏ အင္တာနက္ လႊင့္တင္မႈမ်ားသာမက အြန္လိုင္းသီးသန္႕ သတင္းလႊင့္တင္သူမ်ားပါ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီအျဖစ္ ၀င္ေရာက္ မွတ္ပံုတင္ ခြင့္ျပဳခဲ့ရာ ယခုအခ်ိန္အထိ အြန္လိုင္းသတင္း ေအဂ်င္စီ ခုႏွစ္ခုက မွတ္ပံုတင္ထားျပီး ျဖစ္သည္။ ထိုေအဂ်င္စီမ်ားက ၎တို႕၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္မ်ားတြင္ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ ၏ က်င့္၀တ္မ်ားႏွင့္အညီ လုိက္နာ ေဆာင္ရြက္ေနေၾကာင္း ေဖာ္ျပျခင္းျဖင့္ ပရိသတ္၏ ယံုၾကည္ကိုးစားမႈ ပိုမိုရရိွလာသည္ ကိုေတြ႕ရသည္။ ဆီြဒင္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ၏ စည္းမ်ဥ္းမ်ားအရ အြန္လိုင္း သတင္း ေအဂ်င္စီမ်ားက မွတ္ပံုတင္ရာတြင္ ပံုႏိွပ္ မီဒီယာမ်ားကဲ့သို႕ပင္ တာ၀န္ခံအယ္ဒီတာ သို႕မဟုတ္ ထုတ္ေ၀သူ အမည္ကို မွတ္ပံုတင္ရန္ လိုအပ္သည္။ သို႕ေသာ္ ပံုႏိွပ္ မီဒီယာမ်ားကဲ့သုိ႕ အခေၾကးေငြ ေပးေဆာင္ရန္ မလိုေသာ္လည္း က်င့္၀တ္ ေဖာက္ဖ်က္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ၏ ဆံုးျဖတ္ခ်က္မ်ားကို လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္သည္။ ထိုကဲ့သို႕ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ ၀င္ထားျခင္း အားျဖင့္ အြန္လိုင္းသတင္းေအဂ်င္စီႏွင့္ ေအဂ်င္စီမွ သတင္းေထာက္မ်ားသည့္ ဆြီဒင္ သတင္း လြတ္လပ္ခြင ့္ဥပေဒ ( Freedom of Press Act ) မွေပးအပ္ေသာ အကာအကြယ္မ်ားကို ရရိွမည္ျဖစ္သည္။

ေနာ္ေ၀စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီကလည္း ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ပံုႏိွပ္မီဒီယာမ်ား၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္၊ ေဖ့စ္ဘြတ္၊ တြစ္တာႏွင့္ အျခား လူမႈ ကြန္ယက္မ်ားသာမက စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား၏ ကိုယ္ပိုင္လူမႈကြန္ယက္မ်ားေပၚမွ ေရးသားခ်က္မ်ားအေပၚ စာနယ္ဇင္း က်င့္၀တ္ႏွင့္ ကိုက္ညီမႈမရိွေၾကာင္း တုိင္ၾကားခ်က္မ်ားကို လက္ခံစံုစမ္းရန္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ သို႕ေသာ္ စာနယ္ဇင္းသမားမ်ား၏ ေရးသားခ်က္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ပါက စာနယ္ဇင္းမ်ားတြင္ ေရးသားေဖာ္ျပျပီး သတင္းႏွင ပတ္သက္၍ ဆက္လက္ ေရးသားမႈမ်ား၊ စာနယ္ဇင္းတြင္ က်င့္၀တ္အရ ေဖာ္ျပရန္ မသင့္သျဖင့္ ခ်န္လွပ္ခဲ့ေသာ သတင္းမ်ားကို အင္တာနက္ေပၚတြင္ လႊင့္တင္မႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ တုိင္ၾကားခ်က္မ်ားကိုသာ လက္ခံစိစစ္ရန္ သတ္မွတ္ထား သည္ကို ေတြ႕ရသည္။  

ဂ်ာမန္စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကလည္း ရုပ္သံလႊင့္မီဒီယာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္၍ အေရးယူ ေဆာင္ရြက္မႈ မျပဳေသာ္လည္း ပံုႏိွပ္မီဒီယာမ်ား၏ ၀က္ဘ္ဆိုက္မ်ားေပၚမွာ သတင္းႏွင့္အယ္ဒီတာ့ အာေဘာ္ဆုိင္ရာ ေရးသားခ်က္မ်ားႏွင့္ပတ္သက္သည့္ တုိင္ၾကားခ်က္မ်ားကို လက္ခံစိစစ္ရန္ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္တြင္ ဆံုးျဖတ္ခဲ့သည္။ ဂ်ာမန္စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီဥကၠဌ Bernd Hilder က အနာဂတ္တြင္ အြန္လိုင္းသတင္းေအဂ်င္စီမ်ားကို ေကာင္စီအဖြဲ႕၀င္အျဖစ္ လက္ခံႏုိင္ေရး စဥ္းစားလွ်က္ရိွသည္ဟုလည္း ထုတ္ေဖာ္ ေျပာၾကားထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။

ဖင္လန္မီဒီယာ ေကာင္စီကေတာ့ တစ္ႏွစ္ေက်ာ္ အခ်ိန္ယူေဆြးေႏြးမႈမ်ား ျပဳလုပ္ခဲ့ျပီးေနာက္ အင္တာနက္မီဒီယာမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ေနာက္ဆက္တြဲ စည္းကမ္းခ်က္မ်ားကို ၂၀၁၁ ခုႏွစ္တြင္ ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထုိစည္းမ်ဥ္းမ်ားအရ ၀က္ဘက္ ဆိုက္မ်ား၏ ေရးသားခ်က္မ်ား သာမက ၀က္ဘ္ဆုိက္မ်ားေပၚတြင္ ပါ၀င္ ေရးသားခ်က္မ်ား (User Generated Materials) ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ ကန္႕ကြက္ခ်က္မ်ားကိုပါ က်င့္၀တ္ႏွင့္ ညီမညီစိစစ္သြားမည္ ျဖစ္သည္။

ဒိန္းမတ္စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီကမူ ပံုႏိွပ္ႏွင့္ ရုပ္သံမီဒီယာမ်ားကို စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ မ၀င္မေနရ သတ္မွတ္ထား ေသာ္လည္း အြန္လိုင္းေအဂ်င္စီမ်ား၊ ၀က္ဘ္ဆိုက္မ်ား၊ ဘေလာ့ဂ္မ်ားကိုမူ ဆႏၵအေလွ်ာက္သာ မွတ္ပံုတင္ရန္ သတ္မွတ္ထားသည္။ သို႕ေသာ္ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ၀င္ ျဖစ္မႈသည္ ေအဂ်င္စီအေပၚ ယံုၾကည္စိတ္ခ်မႈကို တိုးပြားေစသျဖင့္ ထိုကဲ့သို႕ မွတ္ပံုတင္ထားသူေပါင္း ၃၅၀ ေက်ာ္ရိွသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ထို႕ျပင္ စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီ အဖြဲ႕၀င္မ်ား၏ လူမႈ ကြန္ယက္မ်ားကိုလည္း ေကာင္စီတြင္ မွတ္ပံုတင္ရန္ သတ္မွတ္ထားသည္ကို ေတြ႕ရသည္။ ဒိန္းမတ္လႊတ္ေတာ္က လည္း ယခုႏွစ္တြင္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီႏွင့္ မီဒီယာေပါင္းစည္းမႈ အေျခအေနကို ျပန္လည္သံုးသပ္ျပီးလိုအပ္ပါက ဥပေဒမ်ား ျပင္ဆင္ ေရးဆြဲရန္ စီစဥ္ေဆာင္ရြက္ေနသည္ကို ေတြ႕ရသည္။

အိုင္ယာလန္ႏုိင္ငံႏွင့္ ၾသစေတးလ် စာနယ္ဇင္း ေကာင္စီမ်ားကေတာ့ အြန္လုိင္း မီဒီယာမ်ား အေနျဖင့္ ဆႏၵအေလွ်ာက္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီသို႕ ၀င္လိုက ၀င္ႏုိင္ရန္ခြင့္ျပဳထားသည္။ နယူးဇီလန္ႏုိင္ငံတြင္မူ ဥပေဒေလ့လာေရး ေကာ္မရွင္က The News Media Meets  New Media: Rights , Responsibilities, and Regulation in Digital Age  အမည္ျဖင့္ အစီရင္ ခံစာတစ္ေစာင္ ျပဳစုခဲ့ျပီး အြန္လိုင္းမီဒီယာမ်ားကို စာနယ္ဇင္းေကာင္စီအတြင္း ေပါင္းစည္းႏုိင္ရန္အတြက္ အၾကံျပဳထား သည္။

အိႏိၵယစာနယ္ဇင္း ေကာင္စီအေနျဖင့္ အြန္လိုင္း မီဒီယာအေပၚ တာ၀န္ယူမႈ မရိွေသးေသာ္လည္း ျပီးခဲ့သည့္ဧျပီလ ၁၂ ရက္ ရက္ေန႕တြင္ စာနယ္ဇင္းေကာင္စီ ဥကၠဌ Markandey Katju က လူမႈကြန္ယက္မ်ားေပၚတြင္ တာ၀န္မဲ့ေရးသားမႈမ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး မည္ကဲ့သို႕ကိုင္တြယ္ ေဆာင္ရြက္မည္ကို ေလ့လာသံုးသပ္ရန္ လိုအပ္ေနျပီျဖစ္ေၾကာင္း အိႏိၵယအမ်ိဳးသမီး သတင္းေထာက္မ်ား ညီလာခံတြင္ ေျပာၾကားသြားခဲ့သည္ကို ေတြ႕ရသည္။ အင္ဒိုနီးရွား စာနယ္ဇင္းေကာင္စီကလည္း ျပီးခဲ့ သည့္ ေဖေဖာ္ဝါရီလတြင္ အြန္လိုင္း သတင္းမီဒီယာမ်ား၊ လူမႈကြန္ယက္မ်ား အေနျဖင့္ လိုက္နာ ်င့္သံုးသင့္သည့္ Cyber Media News Coverage Guidelines ကို ထုတ္ျပန္ခဲ့သည္။ ထိုစည္းကမ္းမ်ားတြင္ သက္ဆုိင္ရာ သတင္းဌာနမ်ားက ေရးသား လႊင့္တင္မႈမ်ား အျပင္ ပရိသတ္တစ္ဦးခ်င္းက လႊင့္တင္သည့္ စာသား၊ ဓာတ္ပံု၊ ဗီဒီယိုဖုိင္မ်ားႏွင့္ ပတ္သက္ျပီး လိုက္နာရမည့့္ က်င့္၀တ္မ်ားကို ေဖာ္ျပထားသည္။ ထိုစည္းကမ္းမ်ားအရ အြန္လိုင္းမီဒီယာမ်ား အေနျဖင့္ ပံုႏိွပ္မီဒီယာမ်ား နည္းတူ အမွား ျပင္ဆင္ခ်က္ ထည့္သြင္းျခင္း၊ နစ္နာသူ ကာယကံရွင္၏ ေျဖရွင္းခ်က္ကို ျပန္လည္ေဖာ္ျပျခင္း၊ သတင္းမွန္ မမွန္ စိစစ္ရန္ ပ်က္ကြက္ျခင္းမ်ား အတြက္ ဒဏ္ေငြ ရူပီးသန္းငါးရာ (အေမရိကန္ေဒၚလာ ငါးေထာင့္ေျခာက္ရာခန္႕) ျပစ္ဒဏ္ ခ်မွတ္ရန္ သတ္မွတ္ထားသည္ကိုလည္း ေတြ႕ရသည္။

ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါမည္

ရဲထြဋ္